Alleen al de benaming ZZP’er is een belediging

Beweringen en bewijzen

Het woord “freelance” werd voor het eerst gebruikt door de schrijver Walter Scott. Hij deed dat in een karakterisering van Robin Hood, die in de roman Ivanhoe (1819) wordt opgevoerd als een historisch personage.

Robin Hood 2

Voor Scott stond de freelancer voor een middeleeuws ridder, die geen landheer was toegewijd, maar die je als soldaat kon inhuren. De freelancer bezat zijn eigen lans en paard, zijn eigen wapens. Vaak moest hij klusjes opknappen waar voor zijn opdrachtgevers te laf waren om ze zelf uit te voeren.
Het was dikwijls niet gevaarloos wat de freelancer doen moest en meestal kreeg hij ook nog slecht betaald. Maar daartegenover stond dat hij een vrije geest kon zijn.

Robin Hood trad op in allerlei gedaanten en maakte in de loop der eeuwen een transformatie door. De meest bekende en geromantiseerde is die van de edelmoedige bandiet, die steelt van de rijken en geeft aan de armen. Vrijwel zeker is Robin Hood nooit zo geweest. Wat in de loop der eeuwen wel altijd constant is gebleven, is de haat van machthebbers jegens de onafhankelijken van geest. Enig aanzien heeft de freelancer nooit verworven. De huursoldaat zonder been werd zonder veel plichtplegingen afgedankt. Hij kon misschien nog een houten kruk krijgen, maar dat was het wel.

De haat jegens de freelancers speelt tot op de dag van vandaag. Misschien vandaag wel scherper dan ooit. Tegenwoordig heet de freelancers ZZP’er: Zelfstandige Zonder Personeel. Alleen al die naam is uitermate beledigend. De ambtenaar die dat bedacht heeft, zou moeten hangen aan de hoogste boom. Een vrijgezel is geen vrijgezel, maar een Man Zonder Vrouw. Of een Vrouw zonder Man. Ben je niet christelijk, moslims, of wat dan ook, dan ben je iemand zonder geloof. Of je bent geen mens, maar iemand zonder kinderen: een MZK. Ik bedoel maar: voor wie die kleffe rotzooi niet wil die frietsaus heet, is er geen andere aanduiding dan “een patatje zonder”. Dat is de creativiteit van de ambtenarij.

Nooit heb ik mijzelf gezien als iemand zonder. Ik heb mijzelf altijd gezien als iemand mét. Ik heb nooit gevraagd om personeel. Om “geen personeel” heb ik trouwens ook nooit gevraagd.

In de twintigste eeuw hebben sociaaldemocraten en de met hen verbonden vakbeweging enorme successen geboekt wat betreft de verhoging van de welvaart en verbetering van arbeidsomstandigheden. Daar gaat niets van af. Maar het gevolg daarvan is wel dat de werkenden in vaste dienst zich een schier eindeloze reeks privileges hebben verschaft: pensioen, doorbetaalde vakanties, ontslagpremies, collectieve en dus goedkopere ziektekostenverzekeringen, reiskostenvergoeding, recht op WW, gratis omscholingscursussen, kerstpakketten, goedkope broodjes kroket in de bedrijfskantine, enzovoort.

Van mij mag het allemaal. Ik gun iedereen zijn voordeeltjes en voel geen jaloezie.

Maar nu heeft de coalitie besloten om het enige fiscale voordeeltje aan te pakken, dat de ZZP’er nog was gegund. De zelfstandigheidsaftrek wordt zo’n beetje afgeschaft. Volgens het overgrote deel van de economen is dat een bijzonder
domme politiek die die werkloosheid alleen maar zal vergroten, maar in die discussie wil ik mij niet begeven.

Spoorwegstaking

Mij verbaast het niet dat de ZZP’er wordt aangepakt. Ik had verwacht dat het  veel eerder zou gebeuren. Weliswaar is het tijdperk van Forwärts und nicht vergessen, die Solidarität! voorbij, maar de diepe haat jegens de freelancer laat zich moeilijker uitroeien. Aangemoedigd door de SP speelt de vakbeweging daarin een zwart-reactionaire rol. Alles wat met een meer flexibele markt te maken heeft, zal consequent worden tegengehouden. Het moet vooral niet gestimuleerd worden dat mensen een eigen winkeltje beginnen. Gewoon in dienst bij een baas en het liefst vijftig jaar lang, dat is het ideaal. Dat geeft een mooi overzichtelijke samenleving met aangeharkte tuintjes.

Dat de PvdA – op de hielen gezeten door de SP – hierin mee moet, kan ik begrijpen. Per slot is de PvdA, nadat zij zelf deel is gaan uitmaken van de macht, de grootste kampioen geworden bij het verdedigen van gevestigde belangen. Maar dat de VVD zich geroepen voelt de freelancer onderuit te halen, grenst aan het krankzinnige. Dat was toch de partij van de vrije jongens?

Misschien zie ik het helemaal verkeerd en zijn wij juist beland in een nieuwe fase van de sociale strijd. De ZZP’ers zijn met z’n achthonderdduizenden. Een spoorwegstaking is ouderwets, want die Fyra rijdt toch niet. Maar kunnen al die verworpen hackers der aarde Sociale Zaken niet eens plat leggen? En niet vergeten: in december zijn er verkiezingen.

Voorwaarts!

Beweringen & bewijzen, 31 juli 2013. Zie ook voor reacties.