The Max Pam Globe

Laatste woorden van Jan Wolkers

Beweringen en bewijzen

Tot zijn laatste ademtocht is Jan Wolkers een bijzonder mens gebleven. Terwijl normale stervenden niet meer tanen naar voedsel, heeft Wolkers – volgens zijn biograaf Onno Blom, die aan het sterfbed stond – vlak voor zijn dood gezegd: “Mag ik ook wat eten? Ik heb honger”. Daarop ging Karina naar de keuken en maakte twee boterhammen met bessengelei klaar, waarvan Wolkers nog heeft geprobeerd drie stukjes naar binnen te krijgen. Toen zei hij: “Zo is het genoeg”.

Zijn laatste woorden.

Het mooiste is natuurlijk wanneer in laatste woorden een heel leven wordt samengevat. De beroemdste laatste woorden zijn opgetekend uit de mond van Goethe, die “meer licht” schijnt te hebben gezegd. lees verder

Organische fanfare van fluitende lichaamsopeningen

Boeken etc

Groener gras
Annelies Verbeke
Uitgeverij: Atlas
Sterren: *

Slaap!, het debuut van Annelies Verbeke, heb ik indertijd onbesproken gelaten. De reden: ik vond er geen klap aan. Bovendien moet je een beginnend schrijver niet al te zeer ontmoedigen. En nog eens bovendien: de kritieken van mijn collega’s waren over het algemeen juichend. Misschien ligt het aan mij, dacht ik nog, en moet ik de volgende keer beter opletten. Toen Reus, de tweede roman van Verbeke, uitkwam was ik met vakantie. Reus werd in dit blad gerecenseerd door Theodor Holman, en die recensie wordt nu aangehaald op de flap van Verbeke’s derde boek Groener Gras. lees verder

De Grote Elf + Eén

Columns

– Wanneer begon bij u het besef door te dringen dat u een miskend schrijver bent?
“Dat is eigenlijk pas laat gekomen. Aanvankelijk vond ik het nog normaal dat in de media voornamelijk werd gesproken over Hermans, Mulisch en Van het Reve. Zij eisten alle aandacht op, maar toen mijn boeken beter begonnen te verkopen, ging ik mij wel afvragen waarom iedereen het alleen maar heeft over De Grote Drie”. lees verder

De niet-kiezer verkiest Watt boven Half Watt

Invallen

Een week na het burgemeestersreferendum in Utrecht probeerde ik de uitslag te vinden – niet in percentages, maar in reële cijfers. Het bleek dat ik mijzelf daarmee een lastige opgave had gesteld, want de uitslag was nergens te vinden. Geen krant gaf de exacte aantallen en zelfs op de officiële site van de gemeente Utrecht kwam ik bedrogen uit.

Ik werd doorverwezen naar een pagina waar “de uitslagen per stembureau en wijk” te vinden zouden zijn, maar toen ik die aanklikte, kwam er niets. lees verder

Seks en liefde met kunstmatige partners

Schaken

In Maastricht is onlangs de Schot David Levy gepromoveerd op het proefschrift Intimate Relationships with Artificial Partners, dat als ondertitel heeft: Love and Sex with Robots. Om het even in het Nederlands te vertalen: Intieme verhoudingen met kunstmatige partners – liefde en seks met robots.

De 62-jarige kersverse doctor doet een paar krasse voorspellingen in zijn dissertatie. lees verder

Berecht Plasterk!

Buitenhof

Eerder dit jaar heeft de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen, waarin wordt aangedrongen op een wereldwijd verbod op godslastering.

Bij een verbod hoort een straf, en die kan wereldwijd variëren van een geldboete tot de doodstraf.

Op zichzelf is het natuurlijk vreemd dat je iets zou kunnen belasteren, waarvan nog nooit is aangetoond dat het bestaat. Maar stel eens dat God inderdaad bestaat, dan is het toch vreemd dat Hij de bestraffing niet zelf ter hand neemt. Het moet in Zijn almacht toch een koud kunstje zijn om de godslasteraar met één vinger weg te vagen of anderszins aan te spreken.

Maar dat doet God niet.

Van God zelf lijkt een godslasteraar dus niets te vrezen te hebben, maar des te meer van degenen die menen in Zijn naam te moeten handelen. De VN-resolutie is tot stand gekomen onder druk van een groep islamitische landen. Als je de lijst bekijkt, zie je dat het daarbij vooral gaat om landen gaat die zelf helemaal geen vrijheid van godsdienst kennen. Er is maar één God, en die ene God mag niet belasterd mag worden. De historicus Jonathan Israel heeft erop gewezen dat religies pas tolerant worden, wanneer hun volgelingen zelf de verschrikkingen van vervolging door een andere godsdienst aan den lijve hebben ondervonden.

Helaas zitten de knechtjes die God bij het straffen van dienst willen zijn, niet alleen in de Mensenrechtenraad, maar ook in de Nederlandse regering. Misschien herinnert u zich nog dat Piet Hein Donner, de toenmalige minister van Justitie, onmiddellijk na de moord op Theo van Gogh de Wet op de smalende Godslastering van 1932 weer uit de mottenballen wilde halen. Het signaal van Donner hield in: het was helemaal Van Gogh’s eigen schuld dat hij daar met een mes in zijn buik op straat lag. Pas dus op!

Ook Hirsch Ballin, de huidige minister van Justitie wil het wetsartikel op de godslastering graag behouden, misschien wel als middel om critici van de islam en andere religies de mond te snoeren. Dat althans, heeft onze verstoten prinses, Ayaan Hirsi Ali, deze week betoogd in een interview met een Deense krant. Ze zou wel eens gelijk kunnen hebben.

Tegenover Hirsch Ballin staan echter een paar PvdA-ministers, die dat wetsartikel juist willen afschaffen. In de boezem van de Nederlandse regering smeult zodoende een gevaarlijke tegenstelling, die schreeuwt om een oplossing.
Ik heb een voorstel.

In dit kabinet zit een verklaard atheïst, minister Plasterk van Onderwijs. Op 10 maart 2000 schreef Plasterk onder kopje “Jezus Mina” een godslasterlijke column in de Volkskrant over de vraag of God een mannelijk dan wel een vrouwelijk geslacht heeft. In die column kwamen woorden voor als Mozeskriebel en godverdenondedju! – met een uitroepteken. Bovendien gebruikte Plasterk in een column van 26 november 2004 het woord: godverdomme.

Dit zijn misdrijven met eeuwigheidswaarde, die dus nooit verjaren. Wat nu moet gebeuren, is dat de minister van Justitie de minister van Onderwijs aanklaagt en voor het Gerecht sleept. Geeft de rechter Plasterk gelijk dan wordt de wet op de godslastering afgeschaft, maar geeft de rechter Hirsch Ballin gelijk, dan moet Plasterk worden uitgeleverd aan de Mensenrechtraad van de VN. En wat er dan met hem gebeurt, is – net als bij Theo van Gogh – volkomen zijn eigen schuld.

Buitenhof, 21 oktober 2007

Valeriuskliniek: van Sluyters tot B.

Beweringen en bewijzen

Op zichzelf is de Valeriuskliniek het toonbeeld van integratie. Toen het in 1910 werd geopend, lag het aan de rand van de stad, maar intussen ligt het middenin het stedelijk gewoel. Om de hoek is laatst nog een advocaat levenloos in bad aangetroffen en weer een straat verder is een vastgoedhandelaar doodgeschoten. Als zoiets gebeurt, worden er geen auto’s in brand gestoken. Op die paar moorden na hebben de bewoners de illusie dat zij in een keurige buurt wonen.

De ramen van de kliniek kijken uit op een plein met een grasveldje, waar geregeld kinderen spelen. Aan de overkant staan herenhuizen, waarin advocaten en makelaars zijn gevestigd. lees verder

Hoe Oedipus de zoon vermoordde

Boeken etc

Datumloze dagen
Jeroen Brouwers
Uitgeverij: Atlas
Sterren: * * * *

Het is al weer zo’n vijfentwintig jaar geleden dat de Neerlandicus Ton Anbeek zijn bezorgdheid uitsprak over de afwezigheid van straatrumoer in de Nederlandse literatuur. Van het luidruchtige getetter waarmee het moderne leven gepaard gaat, vind je helaas maar weinig terug in de hedendaagse roman, zo meende Anbeek. Veel heeft de klacht van Anbeek niet geholpen. Straatrumoer was er genoeg en vooral in het afgelopen decennium heeft Nederland roerige tijden meegemaakt. Pim Fortuyn werd vermoord. Theo van Gogh werd vermoord. De bedreigde Ayaan Hirsi Ali werd verstoten. lees verder

Opzij scheert de schaamte voorbij

Columns

Met enige schroom kocht ik het jubileumnummer van Opzij, waarin het feministische maandblad haar 35-jarig bestaan viert. Voor mijn vrouw, mijn vriendinnen en mijn maîtresses heb ik dat blad wel vaker in het winkelmandje gelegd, maar ik voelde mij dan toch altijd de man die bij de kassa van de drogist een pak maandverband komt afrekenen. lees verder

Nieuw werk van Emile Binenbaum

Maar meneer

In mijn brievenbus vond ik een enveloppe met daarin de dichtbundel Hun zeggen, 60 sonetten van Jan Kal. Tot mijn onuitsprekelijke vreugde was hierin ook nieuw werk te vinden van de dichter Emile Binenbaum, zoals die voorkomt in Tim Krabbé’s roman Marte Jacobs. In zijn nieuwe bundel verwijst de dichter naar Pasgbeboren Girafje, het vers dat Binenbaum destijds in één klap beroemd maakte.

De bundel was voorzien van de volgende opdracht: lees verder

Het republikeinse gelijk van Máxima

Beweringen en bewijzen

Een identiteit is een begrip uit de logica, waarmee wordt uitgedrukt dat dingen hetzelfde zijn. Ze zijn identiek. A is A. Máxima is Máxima. Het neusje van Cleopatra is het neusje van Cleopatra. Veel nieuws lijken deze identiteiten dus niet op te leveren, maar hier begint de taal ons parten te spelen. In de zin “Jan Peter Balkende is premier van Nederland” komt wat voor het woordje “is” staat nog wel overeen met wat na het woordje “is” staat, maar wat te doen met een zin als: “bescheidenheid is een vorm van arrogantie”.

“Hetzelfde en niet hetzelfde”, zou Harry Mulisch zeggen.

De taal scheept ons op met betekenisverschillen en ogenschijnlijke paradoxen. Niets lijkt wat het is. lees verder

Ontroerend ouderwets

Boeken etc

Verhoudingen
Henk Romijn Meijer
Uitgeverij: Augustus
Sterren: * * * *

Zoals bekend is het ontvangen van een literaire prijs voorbehouden aan een kleine elitaire groep, die steunt op een even klein als elitair gezelschap van juryleden. Daarom zal het niemand verbazen dat Marcel Möring onlangs de Bordewijkprijs heeft gekregen voor een bijzonder matige roman, die zelfs in de Drenthse Courant met gemengde gevoelens is besproken.

Aan de andere kant lopen er helaas in Nederland ook een paar schrijvers rond, die constant worden genegeerd, hoewel zij met kop en schouders uitsteken boven schrijvers die regelmatig worden gelauwerd. lees verder

Watt en Half Watt in Utrecht

Columns

Wat er in Nederland aan de hand is, kon niet beter gedemonstreerd worden dan in aflevering van Pauw & Witteman van afgelopen woensdag. Alles kwam daarin op een wonderbaarlijke manier samen en wat mij betreft mag die uitzending een Nipkowschijf krijgen. Politiek was het die woensdag een mooie dag. lees verder

Ayaan en beledigd Nederland

Beweringen en bewijzen

Hieronder volgen een paar overwegingen ten aanzien van de beveiliging van Ayaan Hirsi Ali. Misschien is er wat van uw gading bij.

1. Dat haar niets gebeurt, is niet alleen in het belang van Ayaan zelf, maar ook in dat van de Nederlandse staat. Stel: zij wordt vermoord. Dan ontstaat in Nederland weer een geweldig tumult over de vraag wiens schuld dat allemaal is. Nederland zal weer in de war zijn en de multiculturele samenleving komt weer onder druk te staan. Ook het leven voor de gematigde en liberale moslims zal er niet prettiger op worden, terwijl het buitenland – terecht of onterecht – ons land zal beschouwen als een onveilig oord, waar dissidenten worden afgeschoten. Is dat alles het risico waard? lees verder

De winner wint van de loser

Boeken etc

Marte Jacobs
Tim Krabbé
Uitgeverij: Prometheus
Sterren: * * * *

Marte Jacobs, de nieuwe roman van Tim Krabbé, heeft alle kenmerken van een echte Krabbé. De hoofdpersoon is een man alleen, die geconfronteerd wordt met een liefde uit zijn jeugd. Die liefde is destijds op niets uitgelopen, maar door een gebeurtenis in het heden komt de obsessie van toen in al haar hevigheid weer boven. En dan is er natuurlijk de twist aan het eind, waarin alles zich ontvouwt, nadat wij pagina’s lang in spanning zijn gehouden. Maar bovenal is er die specifieke stijl die een Krabbé tot een Krabbé maakt. Eenvoudig van taal, ogenschijnlijk ongelaagd, maar geschreven in de bedoeling om onbewust bij de lezer emoties teweeg te brengen. lees verder

Het Gesprek worstelt nog met de techniek

Columns

Het is een sympathiek initiatief van Frits Barend, Ruud Hendriks en Derk Sauer. Je zou hopen dat het een succes wordt, maar ik denk dat het niet eenvoudig zal zijn om de nieuwe zender Het Gesprek levensvatbaar te maken. Het is ontegenzeggelijk waar dat een bepaald soort programma’s door de omroepen wordt veronachtzaamd en dat hier een gat in de markt ligt. lees verder