Een heel eng wijf

Columns

De eerste keer dat ik van Carl Friedman hoorde, was via Theo van Gogh. Hij kwam het boekje Tralievader brengen, dat hij erg mooi vond en wilde verfilmen. Hij had ook met Friedman gesproken, die ondanks haar voornaam een vrouw bleek te zijn. Een heel aardige vrouw zelfs, volgens Theo. Ik las Tralievader en mij sprak het niet zo aan. Ik zei tegen Theo dat hij beter het leven van de joodse verraadster Ans van Dijk kon verfilmen, dat was meer iets voor hem. Vier dagen later kreeg ik plotseling tienduizend gulden op mijn giro overgemaakt, met het woordje “scenario”. Dat moest ik schrijven, maar ik voelde mij daar niet toe in staat en stuurde het geld terug naar Theo.

Carl Friedman.jpg

Een eng wijf, gefotografeerd door Bert Nienhuis, de beste fotograaf van Nederland.

Een ander boek van Carl Friedman is later verfilmd door Jeroen Krabbé. In een van haar columns schreef Carl Friedman weer later dat zij Theo van Gogh maar een antisemiet vond. Ze was inmiddels erg in het joods zijn ondergedompeld. G.L. Durlacher was haar grote held en zodoende kon ze het goed vinden met dochter Jessica Durlacher en haar man Leon de Winter, die weer vijanden waren van Theo van Gogh. Samen met G.L. Durlacher sprak Friedman namens Nederland op een Holocaust-congres en ook werd werk van haar opgenomen in een internationale bloemlezing van “nabestaanden van joodse overlevenden van de holocaust”.

Zelf kreeg ik ook een keer te maken met Carl Friedman. Toen ik in NRC/Handelsblad mijn bezoek aan Auschwitz beschreef, kwam er een ingezonden brief van Carl Friedman, waarin zij melding maakte van “fouten te veel om op te noemen”. Toch noemde ze er één: de pyjama´s van de gevangenen waren niet zwart gestreept, maar blauw gestreept. Haar brief had de verontwaardigde toon van een joodse kakmadam, die zichzelf tot expert had uitgeroepen en niet kon verdragen dat anderen ook iets willen zeggen over hun geschiedenis.

Onlangs onthulde Carel Brandel in Het Algemeen Dagblad dat mevrouw Carl Friedman helemaal niet joods is. Zij heet Carolina Klop en is de dochter van Egbert Klop en Cornelia Schoenmakers. Weliswaar heeft Egbert Krop enige maanden in een concentratiekamp gezeten, maar joods was hij in het geheel niet. Carl Friedmans ouders waren katholiek en ook broer Geert Klop weet niet anders dan dat het kruisbeeld thuis bij de Klopjes centraal stond. Het waren gewoon toffelemonen, daar bij Carls ouders in Breda.

Vorige week schreef Jessica Durlacher in de Volkskrant over wat haar met Carl Friedman is overkomen. Toen Jessica’s vader was gestorven, kwam Carl afscheid nemen. Naar joods gebruik had zij haar hoofd bedekt met een kleurige lap en zij vroeg alleen gelaten te worden bij Durlachers kist om kaddisj te zeggen. Dat is het gebed dat door de zoon bij de overledene wordt uitgesproken en dat zoiets betekent als “zand erover”.

Gedverderrie, wat een eng wijf is die Friedman!

Nu kunnen enge vrouwen natuurlijk mooie boeken schrijven en de vraag is om de weggevallen authenticiteit ook afbreuk doet aan de kwaliteit van Tralievader en Twee koffers vol. Jessica Durlacher vind van wel en ik kan het alleen maar met haar eens zijn. Een kunstwerk is autonoom, zoals dat zo fraai heet, maar dat neemt niet weg dat je er toch anders tegen aan gaat kijken als je weet dat de schepper de boel heeft belazerd. Je kunt wel denken dat de Emmaüsgangers een even mooi schilderij bleef, toen uitkwam dat het niet door Vermeer maar door Han van Meegeren was geschilderd, maar dat is op den duur niet vol te houden. Wat betekent dat Carl Friedman een slachtoffer is, niet van de Holocaust, maar van wat Theo van Gogh “de 5 mei industrie” heeft genoemd.

Het Parool, 1 oktober 2005