Reve’s begrafenis (vervolg)

Columns

Reve’s begrafenis (vervolg)
Aangezien ik nogal wat reacties kreeg op mijn stukje over de weigerachtigheid van de Nederlandse televsie om de begrafenis van Gerard Reve live uit te zenden, kom ik terug op deze, voor Revianen zo gevoelige kwestie.
Laat ik beginnen met op te merken dat Reve’s begrafenis eigenlijk een trouwe afspiegeling was van Reve’s relatie met Nederland. Natuurlijk woonde de grote schrijver niet voor niets in België. Reve’s contacten met Nederlandse auteurs waren beperkt, wat helemaal niet toevallig was, want van veel van zijn collega’s had hij geen hoge pet op – “allemaal woordkakkerij, mijnheer, schrijft u dat maar gerust op”. Dat in Machelen relatief meer Nederlandse cabaretiers dan Nederlandse schrijvers aanwezig waren, zegt zeker iets over de Nederlandse literatuur en over de Nederlandse samenleving, maar ook iets over Reve zelf. In elk geval kan iemand die de afzondering zoekt niet gek opkijken als hij ook in afzondering sterft.

Niettemin werd het “de Nederlandse schrijver in zijn algemeenheid verweten dat hij (of zij) verstek had laten gaan bij de plechtigheid. Het woord “beschamend” viel en ook werd smalend geschreven “dat de Nederlandse schrijvers wel iets beters hadden te doen”. Vaak werden die verwijten geuit door mensen, die zelf ook niet naar Machelen waren afgereid, maar die wel vonden dat anderen daartoe moreel verplicht waren – een typisch Nederlandse houding. Het heeft trouwens toch iets weirds, wanneer iemand van jou gaat verlangen dat je een begrafenis bezoekt, terwijl je de overledene niet eens hebt gekend.

Vorige week verbaasde ik mij erover dat de publieke omroep de begrafenis niet heeft uitgezonden. In plaats van mij daarover op te winden, had ik beter zelf de ter aardebestelling kunnen gaan, vond de cabaretier Diederik van Vleuten. Zo denk ik er beslist niet over. Het is met begrafenissen als met voetbal: ik kijk er graag naar, maar geen haar op mijn hoofd piekert erover om naar een stadion te gaan. Mij ging het er vooral om dat de KRO binnen het publieke bestel bij uitstek de omroep was geweest om de plechtigheid uit te zenden – ten behoeve van de Revianen, de literatuurliefhebbers en katholiek Nederland. Als de KRO op zo’n moment niet paraat staat, heeft die omroep helemaal geen bestaansrecht.

Reve.gif

Ook journalist Frénk van der Linden schreef in de Volkskrant een stukje in die geest. Per e-mail liet hij mij weten hoe het nadien verder is gegaan: “Marc Nelissen, een onafhankelijke televisieproducent, bood de KRO nog dezelfde donderdag aan om voor een absoluut bodembedrag een reportage vanuit Machelen te verzorgen. Roek Lips, de zendercoördinator van Nederland 1, was enthousiast. Nu moest alleen de KRO (die tot dusverre had geargumenteerd geen geld te hebben) nog zendtijd beschikbaar stellen. Nelissen vertelde me dat hij vervolgens een mailtje van de KRO kreeg waarin stond dat de omroep om ‘inhoudelijke redenen’ niet zou ingaan op het aanbod. Lees: Reve was geen goede katholiek geweest, en de rouwdienst voldeed niet aan de maatstaven van de papen in Hilversum. Uiteraard hebben we van dit alles vrijdagavond wel even melding gemaakt in Kunststof. Roek Lips had de moed om in dat programma de zaak uit de doeken te doen”.
Het is misschien geen belangrijke kwestie, maar toch wel leerzaam. Wij kunnen hier uit opmaken dat Gerard Reve nooit helemaal door de katholieke kerk is geaccepteerd. Het was publicitair voordelig om zo’n bekende schrijver in de kudde te hebben, maar het moest natuurlijk ook niet te dichtbij komen. Reve hoorde erbij, maar toch ook weer niet – en dat gold voor alles wat hij deed. Hij was oer-Hollands en toch ook weer, hij was ernstig en toch ook weer niet, hij werd begrepen en ook weer niet. Hij was populair en toch ook weer niet. Dat wilde hij zelf.

Het Parool, 15 april 2006