De Mandela’s van De Telegraaf

Columns

Met een zekere ontroering heb ik de afgelopen dagen de berichtgeving gevolgd van De Telegraaf over de twee eigen verslaggevers Joost de Haas en Bart Mos, die op bevel van de rechter in de gijzeling zijn genomen. De journalisten maakten gebruik van een lek bij de AIVD en waren zo in staat informatie te publiceren over de criminele organisatie van Mink K.

Ineens was De Telegraaf weer even het middelpunt van de wereld. Een achtkoloms kop sierde de voorpagina met de tekst: “Laat ze vrij!”. Zelfs de coupepoging van Rita Verdonk wist het eigen Telegraaf-leed in de dagen daarna niet te overstemmen. Het deed me deugd dat ik woorden en uitdrukkingen tegenkwam, die ik lange tijd in De Telegraaf had gemist, zoals: schandaal, een schande, massale steun, geen meedogen en verschrikkelijk paardenmiddel. Ook kon de lezer genieten van een reportage over de twee adjunct-hoofdredacteuren die, alsof het een nationale herdenking betrof, een krant kwamen leggen voor de gesloten deur van de Scheveningse gevangenis.

Telegraaf3.jpg

Straf-gevangenis, schreef De Telegraaf met nadruk, want de wakkere verslaggevers zitten daar temidden van “de moordenaars, dieven en verkrachters”. Zoiets gebeurt alleen in dictaturen, werd ook nog vermeld.

In een hoofdredactioneel commentaar werd de gijzeling “een aanval op de persvrijheid” genoemd. De voorspelling werd uitgesproken dat ons land misschien wel twintig plaatsen zou zakken op internationale indexen. Uiteraard waren er ook allerlei acties, zoals de uitgave van T-shirts met de tekst: “Laat ze vrij!”. Politici werden opgetrommeld om hun solidariteit te tonen. Het moet voor Jan Marijnissen een bijzonder genoegen zijn geweest dat hij op hartverwarmende wijze zijn steun aan de Telegraaf-journalisten kon betuigen.

Het sprak vanzelf dat de gegijzelde journalisten in een open brief, eveneens op de voorpagina afgedrukt, ook een duit in het zakje deden. Ze dreigden de viering van Sinterklaasfeest te missen, maar dat was nog misschien nog niet eens het ergste. Het wc’tje in hun kleine cel bleek “doordringend” te stinken. En laat ik nou altijd uit De Telegraaf begrepen hebben dat de gevangenissen van tegenwoordig meer lijken op driesterrenhotels. Dit is een mistand voor het televisieprogramma Kassa!.

In hun open brief aan rechter Van Steen schrijven de twee Telegraaf-journalisten dat zij op de kamer van de magistraat een kindertekening aan de muur hebben zien hangen, een observatie waaruit zij concluderen dat mr. Van der Steen zelf ook kroost heeft. “Wij hopen dat u hen andere waarden en normen zult bijbrengen”, schrijven De Haas en Mos, “die van u hebben namelijk tot gevolg dat de persvrijheid tot de grond toe wordt afgebroken”.

Hoeveel extra kranten de Telegraaf met zijn actie voor de martelaren van het vrije woord heeft verkocht, weet ik niet, maar de krant mag de rechter wel dankbaar zijn. De kans dat zo’n gijzeling juridisch iets oplevert, was bij voorbaat nihil. Alleen De Telegraaf profiteerde ervan en de journalisten in de Scheveningse bereikten de heldenstatus. Vrijdag, na slechts drie dagen, kopte de krant in het grootste lettercorps op de voorpagina: “VRIJ!”. Politiek commentator Kees Lunshof had de journalisten toen al bij de gevangenisdeur onthaald alsof hij op Robbeneiland niet één maar twee Nelson Mandela’s tegemoet trad.

Eigenlijk zijn het doetjes, die Telegraaf-journalisten van tegenwoordig. In zijn autobiografie Een halve eeuw journalistiek vertelt J.F. Ankersmit (1871-1942) dat de politie regelmatig over de vloer kwam, toen hij hoofdredacteur was van het dagblad Het Volk. Overheden, politieke tegenstanders en andere ontevredenen lieten vaker dan nu een krant vervolgen. Ankersmit heeft nog even overwogen naar Duits model “een zitredacteur” te benoemen – iemand die speciaal voor de krant ging zakkies plakken. Helaas werd daar van afgezien. Ankersmit was zijn journalistieke loopbaan overigens begonnen bij De Telegraaf.

Het Parool, 2 december 2006