De grote confessionele leugen

Columns

Afgelopen donderdag zat ik na het Acht Uur Journaal wat te zappen, toen mij het volgende opviel: Nederland 1 – de EO; Nederland 2 – de EO; Nederland 3 de NCRV. Het kan natuurlijk toeval zijn dat protestants Nederland zich op dat moment meester had gemaakt van alle drie de publieke zenders, maar ik ben eerder geneigd om te denken dat wij getuige waren van wat ik de Grote Confessionele Leugen (GCL) zou willen noemen.

De laatste tijd is ons voortdurend wijs gemaakt dat religie in Nederland een revival beleeft. Van Den Helder tot aan Schin op Geul zindert het weer van zingeving en rituelen. Recent onderzoek heeft echter aan getoond dat van een wederopstanding van religie helemaal geen sprake is. De meeste kerken lopen nog steeds leeg. Wat misschien wel toeneemt is de interesse in een vaag soort spiritualiteit, wat hoogstens betekent dat de Madame Blavatsky’s van deze tijd weer even in de mode zijn.

Zou de notie dat religie aan een revival bezig is het resultaat zijn van een geslaagde propagandacampagne? Dat is misschien een vreemde vraag, maar er zijn wel aanwijzingen voor. Zo werd onlangs bekend gemaakt dat de KRO de grootste omroep van Nederland is met 611.000 leden, op de voet gevolgd door de EO met 607.000 leden. Met de NCRV erbij overtreffen de drie christelijke omroepen ruim het aantal dat de VARA, de AVRO en de VPRO gezamenlijk hebben.

In feite geven die cijfers een geheel vertekend beeld van de werkelijke verhoudingen in Nederland. Het succes van de gestaag groeiende EO zegt weinig over toenemende belangstelling voor religie, en voor het orthodox-protestentanse gedachtegoed in het bijzonder, het zegt alleen iets om het vermogen om te organiseren. De organisatiegraad bij de EO ligt gewoon veel hoger dan bij welke andere omroep dan ook.

Knevel.jpg

Vroeger hoorde je nog wel eens dat linkse journalisten de macht in Hilversum in handen zouden hebben, maar sinds het christelijke smaldeel zo oververtegenwoordigd is in de publieke omroep zijn de verhoudingen verschoven. Dat Andries Knel en Tijs van den Brink de talkshow van Pauw en Witteman hebben overgenomen is daar een treffend voorbeeld van.
Zelf heb ik nog geen enkele aflevering uitgekeken. Knevel en Van den Brink, die als twee EO-klantjes een beetje gezellig zitten te doen, de onwaarachtigheid druipt er vanaf. Alles aan dat programma is vals en gelogen, om met Gerard Reve te spreken. Wat er ook zo uit spreekt, is dat christenen eigenlijk altijd volgers en volgelingen zijn. Een kudde. Christenen kunnen zelf niets bedenken en treden voortdurend in de voetstappen van anderen. Dat krijg je als je denkt dat er ooit een boek is geschreven, waar eigenlijk alles al in staat.

Daarentegen is de organisatiegraad van ongelovigen en onkerkelingen per definitie beperkt. Het uitgangspunt van deze groepen is nu juist dat zij nergens willen bij horen. Binnen de publieke omroep zal hun rol daarom steeds meer worden gemarginaliseerd, hoewel hun aantal in de samenleving alleen maar zal groeien. Veel betekenend in dit verband is de halvering van de zendtijd van de Humanistische Omroep.

Even tragisch is de rol van de PvdA in dit kabinet van christelijke signatuur. Bij de PvdA heeft men gedacht dat het gaat om de sociale rechtvaardigheid, maar inmiddels blijkt al dat verworvenheden als abortus en euthanasie belangrijker zullen zijn dan die 1,3% loonsverhoging. Onlangs hebben verschillende PvdA’ers gezegd, dat het homohuwelijk slechts een minor issue is waar men niet te veel tijd aan zou moeten besteden, maar ik ben het geheel eens met Marjolijn Februari, die schreef dat wij hier juist te maken met het hart van onze democratie. Als de PvdA dat niet inziet, zal de partij nog harder worden afgestraft.

Het Parool, 5 mei 2007