The Max Pam Globe

Van Krimpen een held van deze tijd

Beweringen en bewijzen

Tussen 1945 en 1986 heeft de BKR bestaan, een financiële regeling voor beeldende kunstenaars, die moeite hadden rond te komen. Nog jaren later zat de staat opgescheept met depots, vol kunst die niemand aan zijn muur wilde hangen. Zelf heb ik een levendige herinnering aan een bevriende kunstenaar, die uit het raam wilde springen omdat hij was afgewezen door een BKR-commissie. Hij maakte fijne Dick Ket-achtige schilderijen en hij had te horen gekregen dat zijn kunst “niet vernieuwend en provocatief” was.

Dat waren toen de criteria. Mijn vriend hebben wij van het raam weten weg te praten, en daarna is hij in de reclame gegaan.

Zo lang ik leef heb ik gehoord dat grote kunstenaars hun tijd vooruit zijn. K. Schippers heeft eens geprobeerd die gedachte te concretiseren door zich af te vragen hoeveel tijd de kunstenaar dan zijn tijd vooruit moet zijn. Vijftig jaar? Een jaar? Een maand? Kun je je tijd ook vijf minuten vooruit zijn?

Wim van Krimpen, directeur van het Haags Gemeente Museum, wil een aantal door hem aangeschafte werken pas ophangen als “de tijd daar rijp voor is”. Het zijn werken van de Iraanse kunstenares Sooreh Hera (34), waarop homoseksuelen zijn te zien die maskers dragen. Hoewel niemand weet hoe de profeet Mohammed eruit heeft gezien – eigenlijk weet men niet eens of hij überhaupt wel heeft bestaan – moeten die maskers het gezicht van Mohammed voorstellen.

Van Krimpen zegt dat hij bij aankoop niet wist wie die maskers moesten uitbeelden. Sinds hij dat wel weet, heeft hij besloten de werken in het depot op te bergen. De kunstenares zou hem over haar motieven “verkeerd hebben geïnformeerd”. Zeg maar gerust dat zij hem belazerd zou hebben. De museumdirecteur is namelijk tegen kunst die provoceert. “Dat is uitlokking, daar voel ik niets voor”, aldus Van Krimpen.

Om de situatie te kunnen beoordelen, is het altijd nuttig na te gaan wat er precies is gebeurd en in welke volgorde. Ik ga daarvoor te rade bij Kustam Bessems, de journalist van De Pers, die de zaak aan het rollen heeft gebracht. Voor de goede orde: Bessems is een uitstekende journalist, die goed op de hoogte is van wat zich in de moslimwereld afspeelt. Hij bericht nauwgezet over de multiculturele samenleving en is beslist niet vooringenomen.

Op zijn site beschrijft hij wat er is gebeurd.

Toen Bessems hoorde dat de bewuste werken zouden worden geëxposeerd, interviewde hij eerst de kunstenares en daarna de museumdirecteur. Bessems: “Alles voor de kunst, was zijn boodschap. Aan religieuze en politiek gevoeligheden had hij geen boodschap, daar deed hij wel vaker wat mee. Masker van de profeet? Maakte hem niets uit. Het was artistiek goed werk. Eventuele veiligheid mocht geen rol spelen”.

Dat was aanvankelijk de houding van Van Krimpen. Daarin kwam echter verandering, toen de zaak ook op internet begon te spelen. En met succes, want zo kon tenslotte op Marokko.nl het volgende worden meegedeeld: “De barbaarse tentoonstelling van de duivelse kunstenares uit Iran zal worden geweerd door het Haags Museum. Dat is mede te danken aan de lobby van de Fractie Islam Democraten binnen de Gemeente Den Haag. We hebben alle moskeeën kunnen mobiliseren en de rijen kunnen sluiten om gezamenlijk op te treden. Daar kunnen wij met z’n allen trots op zijn”.

Mogelijk was dat bluf, maar daarna liet het museum in een persbericht weten dat de werken van Hera waren geweigerd, omdat ze beledigend en te politiek waren. Dat was dus precies het tegenovergestelde van wat Van Krimpen eerder zo pontificaal tegen Bessems had beweerd. Uiteraard vroeg Bessems om nadere toelichting, maar ineens was er niemand meer thuis bij het Haags Gemeentemuseum. De woordvoerster wilde op geen enkele vraag meer ingaan en Van Krimpen zelf bleef onbereikbaar, al sprak hij wel met andere kranten. Hij legde nu ineens de schuld bij de kunstenares zelf. Haar werken had hij alleen maar mooie plaatjes gevonden.

Trouw meldde vervolgens dat “veel museumdirecteuren niet bereikbaar waren voor commentaar”. Normaal willen museumdirecteuren altijd graag vertellen hoe vernieuwend kunst is, en hoe maatschappelijk relevant, en dat kunst daarom wel eens als schokkend wordt ervaren, maar dit keer bleef het opvallend stil. Alleen het Gouds Museum heeft aangeboden de werken van Sooreh Hera te exposeren . “Kunst mag niet om politieke redenen afgekeurd worden”, vindt Ranti Tjan, museumdirecteur te Gouda.

Hup, Fractie Islam Democraten! Hup, Marokko.nl! Op naar Gouda, om in naam van de democratie nog meer zegenend werk te doen!

Door de werken in zijn kelder op te bergen, is Wim van Krimpen een typische held van deze tijd. Uiteraard is Sooreh Hera bedreigd. Ze heeft uitgifte moeten doen bij politie, maar dat is natuurlijk helemaal haar eigen schuld. Nog een geluk dat zij geen aansprak kan maken op de Beeldende Kunst Regeling. Heden ten dage staat BKR voor Bureau Krediet Registratie.

de Volkskrant, 5 december 2007