Hard van buiten zacht van binnen

Beweringen en bewijzen

Onlangs zat ik bij mijn garage te wachten op de APK-keuring. Het is nogal een chique garage waar je helaas de werkplaats niet meer kunt zien, maar daar staat een leestafel tegenover waar je een kopje koffie geserveerd krijgt. En zo pakte ik, terwijl de nieuwste modellen vanuit de showroom naar mij stonden te lonken, een glossy uit de standaard.

Hugo Borst2.jpg

Het was een oud nummer van JFK, “het meest sexy en luxueuze mannenblad van nu!”. John F. Kennedy is niet voor niets gestorven. In het nummer werd Hugo Borst uitgeroepen tot de “Great Man van 2007”.
Hij heeft zo’n half geschoren stoppelbaard, doet iets met voetbal en probeert op de televisie vaders en zonen aan het huilen te brengen. Verder werd hij omschreven als intelligent, erudiet, non-conformistisch, rechtdoorzee, no-nonsense, macho en gevoelig tegelijk. Kortom, hij is helemaal van deze tijd: hard van buiten en zacht van binnen. Opmerkelijk was dat uiterlijke aantrekkelijkheid door het mannenblad niet werd genoemd als een van de redenen voor de verkiezing.

Dat is heel anders bij het feministische blad Opzij, waar sinds het vertrek van Cisca Dresselhuys een nieuwe wind moet waaien. Opzij heeft een longlist gemaakt voor de verkiezing van de “Mooiste Man van Nederland”. Stiekem heb ik even gekeken wie er op die longlist staan en inderdaad veel usual suspects, zoals Matthijs van Nieuwkerk, Jeroen Pauw en Joris Luyendijk.

Mooiste man.jpg

Maar geen Hugo Borst! De man die door de man van nu als de Grootste Man aller Mannen wordt beschouwd, omdat hij behalve intelligent, erudiet en non-conformistisch ook nog gevoelig is, scoort bij de feministische vrouw van nu niet eens bij de eerste dertig als het puur op uiterlijk aankomt.

Wat kunnen wij daaruit opmaken?

In de eerste plaats dat het streven om alles gezelliger en toegankelijker te maken niet aan Opzij voorbij is gegaan. In de tweede plaats dat het schoonheidsideaal van vrouwen anders is dan dat van mannen. En in de derde plaats dat er weer een slag is toegebracht aan het idee dat uiterlijk er nauwelijks toedoet en dat het vooral gaat om het innerlijk van de mens.

Vrouwen gaven hierbij de richting aan. Een mooie vrouw met een lelijke man komt vaker voor dan een mooie man met een lelijke vrouw. In het verlengde daarvan zijn oudere mannen met jongere vrouwen tamelijk normaal, maar oudere vrouwen met jongere mannen een tamelijk uitzonderlijk. In ruil voor een overdosis verstand, macht of geld zijn vrouwen kennelijk eerder bereid een uiterlijke veer laten. Dat maakt vrouwen menselijker dan mannen, van wie altijd gezegd wordt dat ze vooral op het uiterlijk afgaan en maar één ding willen.

In De Donkere Kamer van Damocles (1958) laat Willem Frederik Hermans zijn hoofdpersoon Osewoudt aan het slot zeggen: “In mijn uiterlijk heb ik mijn hele leven gevangen gezeten, mijn uiterlijk heeft mij gemaakt, tot wat ik ben. Dat is de oplossing van het raadsel”.

Die opmerking is niet alleen de crux van de roman, maar ook een waarheid die voor ieder mens geldt. Iedereen zou een ander mens zijn geworden als hij (of zij) met een ander uiterlijk was geboren. Je zou door anderen aantrekkelijk zijn gevonden, je zou vrijwel zeker met anderen een verhouding hebben gekregen, je werk zou anders zijn, je hele leven zou ergens een hele andere wending hebben genomen. Zo is het ook met Osewoudt, die ontevreden is met zijn bestaan en die de diepe wens heeft een ander te zijn. Die ander is zijn positieve tegendeel.

De mogelijkheid om ook echt een anders mens te worden, is dankzij de plastische chirurgie dichterbij gekomen. Wij kunnen ons uiterlijk niet alleen verfraaien, het is ook al heel gewoon geworden om van sekse veranderen. De volgende stappen gaan in de richting van een gezonder lichaam en een intelligenter hoofd. Voor iedere man zal het weggelegd zijn als een Hugo Borst rond te lopen, compleet met stoppels en een gevoelige inborst, een voetballer maar op het schaakbord ook nog eens een grootmeester. En voor iedere Opzij-lezeres zal het mogelijk zijn zo aantrekkelijk te worden dat zelfs Adriaan van Dis op haar valt, want ik voorspel het je: Van Dis gaat die wedstrijd van Opzij winnen.

De keurige, rijpere, begrijpende man, al flink grijs aan de slapen, blijft zelfs voor de feministische vrouw het schoonheidsideaal.

Otto Weininger.jpg

Lang geleden ben ikzelf eens door Opzij tot “de seksist van de maand” uitgeroepen, omdat ik dat rare boek Geslecht und Charakter van Otto Weininger (1880-1903) had aanbevolen. Weininger meende dat de mens zowel man als vrouw is, in deze biseksuele tijd een uiterst modern inzicht. Ook zei hij dat seksuele aantrekkingskracht niet wordt aangestuurd door esthetische gevoelens, omdat de geslachtsorganen zelf uitgesproken lelijk zijn. De vrouw kan zich pas emanciperen door af te zien van seksueel verkeer. Dat de menselijke soort dan zou uitsterven, vond Weininger volkomen onbelangrijk.

Op 23-jarige leeftijd pleegde hij zelfmoord. Jammer dat hij de verkiezing van de Mooiste Mens niet heeft kunnen meemaken.

de Volkskrant, 29 mei 2008 (Zie ook voor reacties).