The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 26-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Rodolfo Cardoso en Wesley So
Schaken
Onlangs trof ik op Chessbase.com een artikel aan van Rodolfo Tan-Cardoso over Wesley So. Een groter contrast tussen heden en toekomst is niet denkbaar.
Rodolfo Tan-Cardoso, beter bekend als Cardoso, is de nestor van het Fillipijnse schaak. Wesley So is daarentegen met zijn veertien jaar en vijf maanden op dit ogenblik de jongste grootmeester ter wereld. Eerst over Cardoso, dan over So.Wat Cardoso betreft: ik wist niet eens dat hij nog leefde. Volgens Wikipedia is niet eens zo oud: 71 jaar.
Hij werd in zijn jeugd twee keer kampioen van de Filippijnen en ook nog eens een keer van heel Azië, een prestatie waarvoor hij de meestertitel kreeg.
Aan het eind van de jaren vijftig maakte hij internationaal furore, toen hij in de Verenigde Staten en Europa een verwoestend soort aanvalsschaak liet zien. In kleinere toernooien kwam hij daar ver mee, maar toen hij zich tenslotte met de wereldtop moest meten, reikte zijn talent niet ver genoeg. Toch heeft Cordoso als een kleine frontsoldaat een paar maal geschiedenis geschreven.
Zo werd hij in 1957 door de firma Pepsi-Cola uitverkoren om een tweekamp te spelen tegen de toen veertienjarige Bobby Fischer. In New York werd het 6-2 voor Fischer, maar Cardoso won één partij, eentje waar hij zijn leven lang trots op is gebleven.
Cardoso-Fischer (New York 1957)
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 d7-d6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pb1-c3 a7-a6 6. g2-g3 e7-e5 7. Pd4-e2 Lf8-e7 8. Lf1-g2 O-O 9. O-O Pb8-d7 10. h2-h3 b7-b5 11. a2-a4 b5-b4 12. Pc3-d5 Pf6xd5 13. Dd1xd5 Dd8-c7 14. c2-c3 Lc8-b7 15. Dd5-d1 Pd7-c5 16. f2-f3 a6-a5 17. Lc1-e3 Lb7-a6 18. Ta1-c1 Ta8-b8 19. f3-f4 b4xc3 20. Tc1xc3 Tb8xb2 21. Tf1-f2 Dc7-b6 22. Tc3-c1 Db6-b3 23. Pe2-c3 e5xf4 24. Tf2xb2 Db3xb2 25. Le3xc5 d6xc5 26. g3xf4 c5-c4?!
Fischer moet na twee eerdere overwinningen te optimistisch zijn geweest Na de tekstzet krijgt wit opeens een sterke aanval. Wel zo veilig was 26. … Lc4! en zwart is okay.
27. Pc3-d5! Le7-c5+ 28. Kg1-h2 Lc5-b4 29. Tc1-c2 Db2-b3 30. e4-e5 Db3xa4 31. Lg2-e4 g7-g6 32. Dd1-g4 La6-b7 33. Pd5-f6+ Kg8-g7 34. Dg4-h4 Tf8-c8 35. Dh4xh7+ Kg7-f8 36. e5-e6 Tc8-c7 37. Dh7-g8+ Kf8-e7 38. Dg8xf7+ Ke7-d8 39. Tc2-d2+ Lb7-d5 40. Td2xd5+
en zwart gaf op.
In datzelfde jaar gebeurde er nog iets, waardoor Cordoso’s naam definitief in de schaakboeken terecht zou komen. In de Sloveense stad Portoroz deed hij mee aan het interzonale toernooi. Zelf had hij geen enkele kans – hij eindigde als negentiende – maar toch speelde hij een belangrijke rol in de strijd om kwalificatie. Zo moest hij in de laatste ronde tegen de reus Bronstein, die van zichzelf vond dat hij meer recht had op de wereldtitel dan de regerend kampioen Botwinnik.
Aan remise zou Bronstein al genoeg hebben gehad, maar het liep anders. Op de 27ste miste Bronstein de juiste zet en kwam er niet meer aan te pas. Cardoso steeg boven zichzelf uit en danste met een onkwetsbaar paard de vijandelijke linies binnen. Caïssa huilde, toen Bronstein op moest geven. Door velen wordt die partij nog altijd beschouwd als de meest tragische uit de geschiedenis van het schaakspel. Bronstein zou nooit meer de oude worden. De nederlaag tegen Cardoso bleef hem altijd dwars zitten en groeide uit tot een obsessie. Voor schakers zijn de woorden Cardoso en Waterloo synoniem geworden.
Cardoso-Bronstein (Portoroz 1958)
1. e2-e4 d7-d6 2. d2-d4 g7-g6 3. Lf1-c4 Lf8-g7 4. Pg1-e2 Pg8-f6 5. Pb1-c3 Pb8-d7 6. f2-f3 c7-c6 7. a2-a4 a7-a5 8. Lc4-b3 O-O 9. Lc1-e3 e7-e6 10. Dd1-d2 Ta8-b8 11. Pc3-d1 b7-b6 12. Pd1-f2 Lc8-a6 13. g2-g4 c7-c5 14. h2-h4 h7-h5 15. Pe2-g3 h5xg4 16. f3xg4 d6-d5 17. h4-h5 c5-c4 18. Lb3-a2 c4-c3?!
Zwart moet aan de andere kant rommelen, om de aandacht van de koningsvleugel af te leiden.
19. b2xc3
Sterker was 19. Dc3x!
19. … Dd8-c7 20. e4-e5 Pf6-h7 21. Pf2-d3 g6-g5 22. h5-h6 Lg7-h8 23. Pg3-h5 Tb8-c8 24. Ta1-c1 Dc7xc3 25. Dd2xc3 Tc8xc3 26. Le3-d2 Tc3-a3 27. La2-b1 Ta3xa4?
Een grafzet, zeker voor iemand van het niveau van Bronstein. Het was niet moeilijk te zien dat na 27. … Ld3x! 28. cd3x en pas dan 28. … Ta4x de gevaarlijke diagonaal b1-h7 gesloten blijft.
28. c2-c3 f7-f6 29. Ph5-g7! Ta4-a1 30. Pd3-f2 Ta1xb1 31. Tc1xb1 f6xe5 32. Pg7xe6 Tf8-c8 33. Th1-h3 e5xd4 34. Pe6xd4 Lh8xd4 35. c3xd4 Tc8-c6 36. Tb1-b3 Kg8-f7 37. Tb3-e3 Pd7-f6 38. Te3-e5 Tc6-e6 39. Te5xe6 Kf7xe6 40. Th3-b3 Pf6-d7 41. Pf2-h3 Ke6-f6 42. Ph3xg5!
en zwart gaf op. Na 42. … Pg5x 43. Lg5x+ Kg5x 44. h7 loopt de pion door.
Nog een maal deed Cardoso van zich spreken, maar dit keer in negatieve zin. Dat was op de Olympiade in München van 1958, waar Cardoso vóór zijn landgenoot Campomanes aan het eerste bord van de Filippijnen speelde. Op een kritiek moment veegde Cardoso de Britse kampioen Penrose van het bord, dit zeer tot ontzetting van de Engelsen die hun finaleplaats in gevaar zagen komen. Daarentegen stonden de Hongaren te juichen, omdat zij zich juist zouden plaatsen bij een nederlaag van Penrose. Toen de tijdnood voorbij was, leek de strijd gestreden. Iedereen zag dat Penrose een stuk zou verliezen. Iedereen zag het, behalve Cardoso. De tijdcontrole was voorbij, maar in plaats van na te denken, deed Cardoso nog even een zet. Het was een knallende blunder, die de Hongaren ineen deed krimpen. Twee zetten later was het Cardoso die de partij moest opgeven.
Cardoso-Penrose (München 1958)
1. e2-e4 g7-g6 2. d2-d4 Lf8-g7 3.c2-c4 d7-d6 4. Pb1-c3 Pb8-c6 5. Pg1-e2 e7-e5 6. Lc1-e3 Pg8-h6
Een systeem dat eerst door Penrose en later door vele Engelsen is geadopteerd.
7. h2-h3 f7-f5 8. d6xe5 d6xe5 9. Pc3-b5 Lc8-d7 10. Dd1-d2 Ph6-f7 11. Le3-c5 a7-a6 12. Pb1-c3 Lc8-e6 13. Pc3-d5 Dd8-d7 14. f2-f3 O-O-O 15. Pe2-c3 Kc8-b8 16. b2-b4 Lg7-f8 17. Ta1-b1 Lf8xc5 18. b4xc5 Td8-f8 19. Dd2-b2 Pf7-d8 20. Lf1-d3 Dd7-g7 21. O-O Tf8-f7 22. Db2-a3 Kb8-a8 23. Tf1-f2 Le6-c8 24. Tf2-b2 f5-f4 25. Ld3-c2 g6-g5 26. Lc2-a4 h7-h5 27. La4-b5 g5-g4 28. Pc3-a4 g4xh3 29. Tb1-d1 Ka8-a7 30. Pa4-b6!
De Britse professor in de fysische wiskunde wordt overspeeld.
30. … c7xb6 31. c5xb6+ Ka7-b8 32. Da3-d6+ Kb8-a8 33. Pd5-c7+ Tf7xc7 34. b6xc7 Pd8-f7 35. Dd6-c5 Dg7-g6 36. Lb5xc6 Dg6xc6 37. Dc5xc6 b7xc6 38. Tb1-b6 Th8-g8 39. Td1-d2 Tg8xg2+ 40. Td2xg2 h3xg2 41. Tb6xc6??
Een vreselijke zet, direct na de tijdcontrole. Na 41. … Tb8+! 42. Ka7 Tc8x had zwart zo’n beetje kunnen opgeven.) 41. … Ka8-b7 42. Tb6-f6 Pf7-g5 en gebroken gaf wit het op. Na 43. Kg2x h4 44. Tg6 h3+ valt er weinig meer te spelen.
En dan nu over Wesley So, de jongste grootmeester van dit ogenblik. Maar kijk eerst eens naar de toptien van de jongste grootmeesters aller tijden:
1. Karjakin – 12 jaar, 7 maanden en 0 dagen.
2. Negi Parimarjan – 13 jaar, 4 maanden en 22 dagen.
3. Magnus Carlsen – 13 jaar 4 maanden en 27 dagen.
4. Bu Xiangzhi -13 jaar, 10 maanden en 13 dagen.
5. Radjabov – 14 jaar, 0 maanden en 14 dagen.
6. Wesley So – 14 jaar, 1 maand en 28 dagen.
7. Bacrot – 14 jaar, 2 maanden en 0 dagen.
8. Vachier-Lagravre, 14 jaar, 4 maanden en 0 dagen.
9. Leko – 14 jaar, 4 maanden en 22 dagen.
10. Koezoebov – 14 jaar, 7 maanden en 12 dagen.
Op deze wereldranglijst staat Wesley op de zesde plaats, maar de anderen zijn inmiddels al weer ouder. Helemaal te vergelijken is het niet. In andere tijden werd Spasski grootmeester op zijn achttiende en duurde het voor Bobby Fischer 15 jaar, 6 maanden en 1 dag alvorens hij de titel kreeg. De conclusie moet zijn dat grootmeesters steeds jonger worden en dat er ooit een grootmeester zal komen van nog geen tien. Het schaakkampioenschap voor basisscholen zal eens worden gewonnen door een team van louter grootmeesters.
Wesly So werd in Manilla geboren. Zijn beide ouders, William en Eleonor, zijn accountants. Hij leerde schaken op zijn zesde en was op zijn negende al zo goed dat hij privé-les kreeg van Rodolfo Tan-Cardoso. Deze Filippijnse meester, zelf een houwdegen op het schaakbord, maakte van So een onvervalste tacticus “die alles wilde offeren voor de winnende aanval”. Verder leerde So veel van zijn schaakcomputer Fritz, die hij overal mee naar toe nam.
In 2006 baarde So opzien tijdens de Olympiade in Turijn, waar hij als twaalfjarig een uitstekend resultaat haalde voor het Filippijnse team. Sindsdien is het hard gegaan met So. Hij scoorde achter elkaar drie grootmeesterresultaten en won vorige maand zijn eerste belangrijke schaaktoernooi. In Dubai pakte hij de Sheikh Rashed Bin Hamdan Al Maktoum Cup, alsmede 45.000 dollar, door al zijn (veel oudere) concurrenten voor te blijven. Op Chessbase.com zijn foto’s te zien, waarop So staat te glunderen temidden van de sjeiks.
Na zijn succes in Dubai reisde So onmiddellijk door naar Jakarta om daar een tweekamp te spelen met Susanto Megaranto, de kampioen van Indonesië. Hoewel Megaranto toch een geduchte tegenstander is, kwam hij er niet aan te pas. Na drie partijen was het al 3-0 voor So. Daarna blies So stoom af en was de eindstand van 4-2 nog enigszins dragelijk voor Megaranto.
In Dubai veegde So onder meer Adly van het bord, de regerend jeugdwereldkampioen die ook al een paar jaar ouder is. De schaakwereld gaat nog veel plezier beleven aan dit Filippijnse ventje!
So-Adly (Dubai 2008)
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 d7-d6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pb1-c3 a7-a6 6. Lc1-g5 e7-e6 7. f2-f4 Pb8-d7 8. Dd1-f3 Lf8-e7 9. 0-0-0 Dd8-c7 10. Lf1-d3 h7-h6 11. Lg5-h4 g7-g5 12. f4xg5 Pd7-e5 13. Df3-e2 Pf6-g4 14. Pd4-f3 Pe5xf3 15. De2xf3
Dit zou wel eens een nieuwe zet kunnen zijn. In een partij Portisch-Evans, 1972 sloeg wit terug met de pion.
15. … Pg4-e5 16. Df3-h5 Pe5-g6 17. Lh4-g3 h6xg5 18. Dh5-f3 Pg6-e5 19. Lg3xe5 d6xe5 20. Td1-f1 Th8-h7 21. h2-h4 g5xh4 22. Df3-g4 Th7-h6 23. g2-g3 Th6-g6 24. Dg4-f3 Tg6-f6 25. Df3-h5 Tf6xf1+ 26. Th1xf1 h4xg3 27. Dh5xf7+ Ke8-d7 28. Tf1-d1 Kd7-c6 29. Df7-g6 Le7-h4 30. Pc3-d5 Dc7-d6?
Zwart kan de druk niet meer aan. Zowel na 30. … Da5 31. Qd8+ Kd6 als na 30. … Qd8 31. Lb5+ Kc5 32. b4+ Kc5x 33. Pc3+ Kb4x geeft kansen om te overleven.
31. Dg6-e8+! Lc8-d7 32. De8xa8 e6xd5 33. Ld3xa6! Dd6-c7 34. Td1xd5 Lh4-g5+ 35. Kc1-b1 Dc7-b6 36. La6-b5+ Db6xb5 37. Td5xb5
en zwart gaf op.
So-Salem (Dubai 2008)
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pb1-c3 e7-e5 6. Pd4-b5 d7-d6 7. Lc1-g5 a7-a6 8. Pb5-a3 b7-b5 9. Lg5xf6 g7xf6 10. Pc3-d5 f7-f5 11. Lf1-d3 Lc8-e6 12. 0-0 Le6xd5 13. e4xd5 Pc6-e7 14. c2-c3 e5-e4 15. Ld3-c2 Lf8-g7 16. Dd1-h5!
Ik vermoed dat zo’n aanvalsspeler als So 16. Dd2 niet eens heeft overwogen.
16. … 0-0 17. Ta1-e1 Dd8-c8 18. Kg1-h1 Ta8-b8 19. g2-g4 b5-b4 20. c3xb4 Lf6xb2!
Moedig gespeeld.
21. Dh5-g5+! Pe7-g6 22. g4xf5 Lb2xa3 23. f5xg6 f7xg6
Een ernstige fout was geweest: 23. … Dc2x 24. gh7x+! Kh8 25. Df6+ Kh7x 26. Tg1 Lb4x 27. Dg7 mat.
24. Lc2xe4 Dc8-d8
En nu niet: 24. … Lb4x 25. Lg6x! Kh8 26. Te7! en wint.
25. Dg5-g3 La3xb4 26. Le4xg6 Lb4xe1
Anders: 26. …hg6x 27. Dg6x+ Kh8 28. Tg1 en het loopt mat.
27. Lg6xh7+!
Hij moet toch al eerder gezien hebben dat 27. … Kh7x 28. Dh3+ niet goed voor zwart afloopt, zoals aangegeven in Chess.com.
27. …. Kg8-h8!
Goed verdedigd.
28. Tf1-e1 Tf8-f6?
Gooit de partij weg. Na 28. … Df6 29. Le4 Tf7 was er te spelen geweest.
29. Dg3-h3 Tf6-f4 30. Lh7-f5+ Dd8-h4 31. Dh3-c3+ Tf4-d4 32. Te1-d1 Tb8-b4 33. Dc3-c8+ Kh8-g7 34. Td1-g1+
en zwart gaf op.
So-Megaranto
1. e2-e4 c7-c6 2. d2-d4 d7-d5 3. Pb1-c3 d5xe4 4. Pc3xe4 Lc8-f5 5. Pe4-g3 Lf5-g6 6. h2-h4 h7-h6 7. Pg1-f3 Pb8-d7 8. h4-h5 Lg6-h7 9. Lf1-d3 Lh7xd3 10. Dd1xd3 e7-e6 11. Lc1-f4 Dd8-a5+ 12. Lf4-d2 Da5-c7 13. 0-0-0 Pg8-f6 14. Pg3-e4 0-0-0 15. g2-g3 Pf6xe4 16. Dd3xe4 Pd7-f6 17. De4-e2 Lf8-d6 18. c2-c4 c6-c5 19. Ld2-c3 c5xd4 20. Pf3xd4 a7-a6 21. Kc1-b1 Td8-d7 22. Td1-c1! Dc7-c5 23. Pd4-b3 Dc5-f5+ 24. Tc1-c2 Ld6-c7 25. Lc3xf6!
Zonder vooroordelen gespeeld. Op 25. … Df6x lijkt 26. c5! nog sterker.
25. … g7xf6 26. c4-c5!
Toch!
26. … Td7-d5 27. c5-c6 b7-b5 28. De2-e3 Kc8-d8 29. De3-a7 Ta8-e8 30. Pb3-c5 a6-a5 31. Pc5-a6 Df5-e5 32. Th1-c1 De5-d6 33. Da7-a8+ Kd8-e7 34. Da8-b7 Ke7-d8
Misschien is 34. … Kb8 nog mogelijk.
35. Tc2-c5 Td5xc5 36. Tc1xc5 f6-f5? 37. Tc5-c2!
De doodklap. Zwart kan de loper dekken met 37. … Te7, maar dan komt 38. Da8+ en mat.
37. … Te8-g8 38. Pa6xc7
en wit gaf op, want 38. … Dc7x 39. Td2+ verliest de dame.
Het Parool, 26 april en 4 mei 2008