Stelen in het algemeen belang

Columns

Na de val van parlementariër en voormalig actievoerder Wijnand Duyvendak publiceerde deze krant een stuk van burgemeester Job Cohen over burgerlijke ongehoorzaamheid. Cohen vroeg zich af waar de grenzen liggen en hij haalde daarbij het proefschrift aan van de socioloog Kees Schuyt, die de volgende criteria had geformuleerd:

“Acties moeten gewetensvol zijn, geweldloos, er moet een samenhang bestaan tussen de actievorm en de doelstelling, de actievoerders moeten weloverwogen en openlijk te werk gaan, bereid zijn zich aan arrestatie en bestraffing bloot te stellen, legale middelen moeten zijn uitgeput, de rechten van anderen moeten in acht worden genomen”. Verder betoogde de burgemeester dat wij rekening moeten houden met “de historische context”.

Om met dat laatste argument te beginnen: er is niets op tegen om te trachten gebeurtenissen in hun tijd te zien, maar regelmatig wordt de historische context als argument gebruikt om recht te praten wat krom is. Zo is over antisemitisme vaak gezegd dat je het in zijn historische context moest beschouwen. Nauw verwant aan deze manier van redeneren is de opmerking dat je bepaalde misstanden niet “met westerse ogen” of “door een westerse bril” moet zien. Dat argument wordt vaak gebruikt om repressie van ondemocratische regiems – zoals dat van Fidel Castro – goed te praten. Wie een beroep doet op westerse ogen of op de historische context moet zich realiseren dat wij in feite geen andere ogen hebben dan westerse ogen en dat wij nu eenmaal leven in deze tijd, en in geen andere.

Ook die andere criteria van Schuyt en Cohen zijn gemakkelijker gezegd dan gedaan. Wie bepaalt en of acties gewetensvol zijn en of er samenhang bestaat tussen vorm en doelstelling? Hoe kunnen actievoerders “openlijk” te werk gaan, als zij ergens moeten inbreken? Verder moeten actievoerder “bereid zijn” zich aan arrestatie en bestraffing bloot te stellen.

Ja, haal je de koekoek!

Wie inbreekt zou wel gek zijn als hij de volgende dag naar de politie stapt om zich te laten arresteren en bestraffen. Meestal houdt hij (of zij) zich stil en in het beste geval treedt hij (of zij) pas twintig jaar later in de openheid, als de zaak al verjaard is.

Pentagon Papers.jpg

Naar mijn idee is er maar één argument dat zoiets als informatiediefstal kan rechtvaardigen: er moet werkelijk een groot algemeen belang bij betrokken zijn. Over “groot” valt natuurlijk te twisten, maar toen Daniel Ellsberg via de Pentagon Papers in 1971 liet onthullen dat de betrokkenheid van de Verenigde Staten bij de oorlog in Vietnam veel omvangrijker was dan de president het publiek wilde doen geloven, was het algemeen belang op alle fronten in het geding.

Laten wij nu twee recente gevallen van informatiediefstal toetsen.

Deze week is de mailbox gekraakt van Sarah Palin, de running-mate van presidentskandidaat John McCain. Dat is niet voor niets gebeurd, want Palin wordt ervan verdacht dat zij haar persoonlijke email-account heeft gebruikt voor “werkgerelateerde” correspondentie. Dat mag niet in de VS, maar aan een onderzoek weigert Palin mee te werken, omdat zij vermoedt dat de democraten er achter zitten.

mailbox Palin.jpg

Afgezien van één mail aan Sean Parnell, de vice-gouverneur van Alaska, zijn er alleen wat familiefoto’s aangetroffen. Schuyt en Cohen zullen wel vinden dat de hackers strafbaar zijn, omdat er geen samenhang is tussen vorm en doel. Maar stel dat de hackers toevallig wel werkgerelateerde correspondentie hadden gevonden, gaan zij dan volgens Schuyt en Cohen vrijuit?

En vorige week is een redacteur van Voetbal Internationaal aangeklaagd, omdat hij had ingebroken in de computer van John Jaakke, de toenmalige voorzitter van Ajax. De journalist in kwestie zal bij VI worden ontslagen, maar mijn vraag luidt: “Is hier geen algemeen belang in het geding, dat alle andere belangen overstijgt? De fans, de televisiekijkers, de bevolking, de economie en de politiek, heel Nederland heeft er alleen maar baat bij als het goed gaat met Ajax. Daarom moest al dat geknoei van het vorige Ajax-bestuur in de openbaarheid worden gebracht en aan de kaak worden gesteld.

Het Parool, neem snel die de gewraakte journalist aan – in het algemeen belang!

Het Parool, 20 september 2008