Walter Cronkite (1916-2009)

Boeken etc

Op 92-jarige leeftijd stierf vorige maand Walter Cronkite, een van de beroemdste journalisten van de twintigste eeuw. Cronkite heeft bericht over alle grote gebeurtenissen van zijn tijd en hij ondervroeg vrijwel alle belangrijke wereldleiders.

Cronkite

Hij kende twaalf Amerikaanse presidenten en toen hij overleden was, legde de huidige president een korte verklaring af, die van coast to coast werd uitgezonden. Obama sprak kortweg over “Walter”, die hij de meest betrouwbare journalist van Amerika noemde. De president roemde de objectiviteit en de integriteit van Cronkite. Ik was juist in de Verenigde Staten en kreeg een brok in de keel.

In de Nederlandse kranten maakte de dood van Cronkite niet veel los. Ten onrechte, want uit Cronkite’s autobiografie A Reporter’s Life blijkt dat hij een nauwe band had met Nederland. Zijn voorvader was een van de stichters van Nieuw Amsterdam, het latere New York. Die heette Hercks Seiboutzen Krankheidt en trouwde in 1642 met Wyntje Theunis. Van Krankheidt is het tenslotte Cronkite geworden.

A Reporter’s Life

Toen Cronkite in de Tweede Wereldoorlog voor het persbureau UPI oorlogsverslaggever werd en meereisde met de frontsoldaten, kon hij in mei 1945 niet wachten om Amsterdam te bereiken. Hij kwam daar als een van de eersten Amerikanen aan en omdat hij een militair uniform droeg, werd hij door een dol enthousiaste bevolking bijna doodgeknuffeld. In zijn boek vertelt Cronkite dat hij al daags na de bevrijding een interview had met de gearresteerde Anton Mussert. Zittend in zijn cel beweerde de NSB-leider dat hij nooit een nazi was geweest en dat hij slechts het beste voorhad met het Nederlandse volk.

Maar toen Cronkite wegging, stond Mussert op, hief uit gewoonte de hand en zei: “Heil!”.

Musserts biograaf Jan Meyers maakt geen melding van het interview, maar als het nog bestaat, zou ik het graag willen lezen.

Na de oorlog is Cronkite enige jaren correspondent geweest in Moskou. Wat hij daarover schrijft doet in veel opzichten denken aan de belevenissen van Karel van het Reve, jaren later. Zo komt Cronkite bijna de Sovjet-Unie niet in, omdat zijn vrouw zo onverstandig was geweest een paar golfballetjes in de koffer mee te nemen. Zij had gehoord dat het moeilijk was om in Rusland aan golfballetjes te komen, wat natuurlijk klopte, omdat er in de hele Sovjet-Unie helemaal geen golfbanen waren. De golfballetjes werden met groot wantrouwen onderzocht door de douane, die veronderstelde dat het om explosieven ging.

Van het Reve, die voor Het Parool in de Russische hoofdstad zat, gaf net als Cronkite bepaalde mededelingen slechts door in code. Bij Cronkite ging dat zelfs zo ver, dat hij op het thuisfront niet werd geloofd toen hij liet weten dat zijn vrouw Betsy zwanger was en dat zij derhalve van plan waren terug te keren naar Amerika. Thuis in Kansas City, viel de familie van verbazing achterover, toen Walter en Betsy inderdaad voor de deur stonden.

Het is trouwens waarschijnlijk dat Cronkite en Van het Reve elkaar in Moskou hebben ontmoet. Bij het wereldkampioenschap schaken in 1948 trad Karel op als tolk voor de westerse deelnemers Euwe en Reshevsky, terwijl Cronkite het toernooi regelmatig bezocht. Cronkite deed dat ongetwijfeld om een oogje in het zeil te houden, aangezien de Nederlander Nico Cortlever voor UPI de rondeverslagen verzorgde. Cortlever was via Euwe aan dat baantje gekomen.

In 1953 heeft Cronkite zich nog een maal met Nederland bemoeid. Hij werkte toen al voor CBS en stond op het punt beroemd te worden. Na de dijkdoorbraken in Zeeland zette Cronkite een actie op touw om dekens in te zamelen. De response in Amerika was enorm en binnen de kortste keren lagen de pakhuizen vol. De Nederlandse regering liet toen evenwel weten dat de dekens niet nodig waren.

Cronkite2

Volgens Cronkite worden nieuws en entertainment tegenwoordig veel te veel met elkaar vermengd, hetgeen ten koste gaan van de feitelijke nauwkeurigheid. Als jong journalist schreef hij ooit dat het saldo van de Houston Bank $3.726.359,27 bedroeg. Dat was fout. Het waren geen 27, maar slechts 17 cent.

Cronkite werd bijna ontslagen.

Het Parool,  8 augustus 2009