Aangeven en de aangever

Invallen

Als een normaal Nederlands woord in de politiek ineens wordt vervangen door een ander Nederlands woord kun je er donder op zeggen dat er iets aan de hand is. De spreker wil deftig doen.

Balkenende+portret

Hij (of zij) wil misschien iets overdreven onder de aandacht brengen, of hij wil juist iets verhullen. De grote mode in de Nederlandse politiek is momenteel het woord “aangeven”. Je kunt geen politici meer horen of hij heeft het over aangeven.

“Mevrouw, de voorzitter, ik heb zojuist aangegeven dat…”.

“In het rapport van de CPNB wordt aangegeven dat…”.

“De partijraad heeft aangegeven dat wij hier niet mee akkoord kunnen gaan”.

Enzovoort, enzovoort, enzovoort.

Het aangeven verspreidt zich als een epidemie door de Haagse burelen. Er wordt niet meer gewoon iets gezegd, geschreven of beweerd, nee er wordt iets aangegeven. Ik kan het niet bewijzen, maar zelf denk ik dat het met Jan Peter Balkenende is begonnen. Bij onze premier wordt het aangeven vooral gebruikt om de dingen zachter en onpersoonlijker te maken.

Bij Balkenende heeft het aangeven nog iets van de oude betekenis: aanreiken. Jan Peter komt naar je toe, hij heeft een pakje in de hand, hij belt bij je aan, je doet de deur open en daar staat hij, Jan Peter op stoep, om je iets aan te reiken. Iets te overhandigen. Je hoeft niets te tekenen. Hij komt je alleen iets aangeven.

Gewoon dingen bij de naam noemen, dat is voor Balkenende ver weg. U moet eens opletten dat het gebruik van het woord “aangeven” bij de premier exponentieel is toegenomen, nadat rondzoemde dat Balkenende wel eens de eerste president van de Europese Unie kon worden. Eigenlijk zou ik moeten schrijven: nadat werd aangegeven dat Balkenende de eerste president van de Europese Unie kon worden. Vraag Balkenende naar zijn nieuwe baan in Brussel en hij gaat meteen iets aangeven.

Hoe meer er onduidelijk moet blijven, hoe er wordt aangegeven – daar gaat het om.

Aangeven heeft verschillende betekenissen, maar Balkenende gebruikt het voornamelijk in de eenvoudige zin van zeggen. Hij bedoelt met aangeven helemaal niet dat hij iets aanduidt, aanwijst, indiceert, verklaart of te kennen geeft, om maar eens een paar verwijzingen uit het synoniemenwoordenboek te geven.

Aangeven

Evenmin bedoelt hij met aangeven dat hij van iets gewag maakt, dat hij rapporteert, of dat hij iets schetst. En ook het aangeven in de zin van belastinginkomsten aangeven, is niet datgene wat Balkende beoogt.

In feite bedoelt hij met aangeven alleen maar dat hij iets heeft gezegd. Maar gewoon iets zeggen, dat is natuurlijk niet genoeg. Dat klinkt op de een of andere manier veel te schraal, te direct.

Aangeven zou een beetje een aanstellerig woord zijn als het niet een tweede betekenis had, die als zeer negatief te boek staat. Daarom verbaast het mij ook dat Balkenende ermee van door is gegaan en dat hij zo veel navolgers heeft gekregen. Aangeven komt ook voor in de betekenis van “iemand aangeven”. In oorlogen wordt dat veel gedaan. Aangeven als verraden, erbij lappen of verlinken.

Het zal wel aan mij liggen, maar steeds hoor ik die tweede betekenis doorschemeren als een politicus aangeven in de eerste betekenis gebruikt. Tegen wil en dank krijg ik steeds een nare smaak in mijn mond als ik dat woord weer hoor. Daarom wil ik aangeven, mevrouw de voorzitter, dat wij gewoon terugmoeten naar het woord zeggen. Ik heb gezegd.

Binnenlands Bestuur, 6 november 2009