Een eigen dynamiek

Buitenhof

Deze week kreeg premier Balkenende twee nederlagen te slikken. Net terug uit Brussel, waar niet hij maar Van Rompuy werd gekozen tot de eerste president van Europa, moest Balkenende alweer uitleggen waarom Willem-Alexander en Maxima hun vakantiehuis in Mozambique toch gaan verkopen.

Evenals Dries van Agt heeft Balkenende een eigen manier van uitdrukken. Van Agt houdt van anachronismen – ouderwetsigheden – en maakte zijn tegenstanders gek door ze met “mijn beste” aan te spreken, maar Balkenende doet het anders.

Balkenende (droef)

Wat aan het taalgebruik van de premier opvalt, is de behoefte aan beweging. Zo gebruikt onze premier graag het werkwoord “aangeven”. Hij heeft niet iets gezegd, maar hij heeft iets aangegeven. Daarmee betoont Balkenende zich de butler, die – ons burgers – op een blaadje komt aangeven wat wij hebben besteld.

Maar de beweging bij Balkenende zit hem niet alleen in het aangeven. Een woord waar Balkenende ook van houdt, en dat onnoemlijk vaak in zijn vocabulaire voorkomt, is: dynamiek.

Let maar op. In bijna elke toespraak, of het nu is voor ondernemers, architecten of theologen, altijd gebruikt hij het woord dynamiek. Laat hem de Auto RAI openen, de bel luiden voor het nieuwe Academische jaar of de Bilderberg Conferentie afsluiten, altijd gaat het over dynamiek.

Weet u bijvoorbeeld nog hoe Balkenende uitviel tegen de Kamer.“”Ik begrijp niet”, riep hij, “waarom jullie zo negatief en vervelend doen. Laten we blij zijn met elkaar. Laten we zeggen: Nederland kan het weer. De VOC-mentaliteit! Over grenzen heen kijken. Dynamiek!”.

Misschien is Balkenende’s voorliefde voor dynamiek vooral een compensatie voor zijn eigen, houterige optreden, maar laten wij niet de psychiater spelen.

Al een paar jaar heeft Balkenende ontdekt dat “dingen” ook hun “eigen dynamiek” hebben – zoals dat heet.

Zo kwam er pas een onderzoek naar de brand in het Catshuis, toen het ongeluk volgens Balkenende “een eigen dynamiek” begon te krijgen. Een ander onderzoek – naar de politieke steun van Nederland aan de oorlog in Irak – werd door Balkenende toegezegd, niet omdat hij de waarheid boven tafel wilde hebben, maar omdat “de dynamiek rond dit onderwerp een eigen leven begon te leiden”.

En dan nu dat Koninklijke strandhuis in Mozambique.

Opnieuw toonde Balkenende zich een onbevreesde strijder tegen dat jammerlijke verschijnsel van de eigen dynamiek. Hij zei: “Er is veel publiciteit. Deze hele beeldvorming krijgt een eigen dynamiek. Wat mij drijft is het voorkomen dat we een eigen dynamiek krijgen”.

Kortom, vervelende kwesties waar Balkende onderuit wil komen, krijgen vanzelf een eigen dynamiek. Daarmee rijst de vraag wat eigen dynamiek eigenlijk inhoudt. Eigen dynamiek duidt op processen, die zo maar ontstaan en die hun eigen gang gaan volgens wetten die niemand kent. Ineens zitten koeien op lantaarnpalen, vliegen huizen door het heelal en hebben mensen alleen nog linkerhanden.

Voor processen met een eigen dynamiek draagt niemand verantwoordelijkheid en ook is er niemand schuldig aan. Dat laatste is erg belangrijk, want het ontbreken van verantwoordelijkheid of schuld is de kern van alle Nederlandse politiek.

Of je er stemmen mee wint, weet ik niet. Toen Balkenende werd gevraagd of hij zich zorgen maakt over de slechte peilingen, antwoordde hij:  “Ach, partijen stijgen en dalen zonder dat er iets is veranderd. Het fenomeen van de peilingen heeft nu eenmaal – u raadt het al – zijn eigen dynamiek”.

Herman van Rompuy, de nieuwe president van Europa, zal het daarmee volledig eens zijn.

Buitenhof, 22 november 2009