Gooi dicht die Noord-Zuidlijn

Beweringen en bewijzen

De reactie van oud-wethouder Geert Dales doet mij denken aan die van Renate Rubinstein, toen in 1976 het Weinreb-rapport uitkwam. Anders dan Renate meende, bleek Weinreb geen stille verzetsheld, maar een schurk die met de angst van onschuldige mensen goed geld had verdiend. Het stond allemaal in een rapport, twee delen dik.

Noordzuidlijn4

Renate die jarenlang ten gunste van Weinreb had gepolemiseerd, werd om commentaar gevraagd. Ze vroeg bedenktijd. ‘Even geduld a.u.b.’, schreef ze. Maar ze kwam er nooit meer op terug.

Gaat Dales hetzelfde doen? Gisteren werd hem om commentaar gevraagd op de harde woorden, die een enquêtecommissie heeft geuit in een rapport over het debacle van de Noord-Zuidlijn.

Dales antwoordde: ‘Woensdag vertrek ik naar Suriname en dan zal ik dat rapport eens goed lezen. Dat zal even duren, want ik moet gewoon werken.’

Altijd strijdvaardig geweest, die Geert, maar nu even niet.

Zelden waren de woorden van oud-minister Jan de Koning zo toepasselijk als gisteren in Amsterdam: ‘Je moet een overheid nooit geloven op haar woorden, maar alleen op haar begroting.’

In Trouw lees ik dat actrice Nelly Frijda voor de komende gemeenteraadsverkiezingen de partij Red Amsterdam heeft opgericht. Als een vrouwelijke Hadjememaar wil zij gekozen worden door en voor allen die van de Noord-Zuidlijn af willen.

Het zal niet gebeuren, maar inderdaad zou het uit rationele overwegingen beter zijn onmiddellijk met de verdere aanleg te stoppen. Het gaat ongetwijfeld nog veel langer duren dan tot 2017, het zal ongetwijfeld nog veel meer gaan kosten dan 3,1 miljard en er zullen nog veel meer technische problemen opduiken dan verwacht. De AOW-leeftijd zal al lang op 67 jaar zijn als het laatste tourniquet van de Noord-Zuidlijn is geplaatst.

Denk aan de Betuwelijn. Die ligt er nu. Het landschap is er voor overhoop gehaald, maar er rijden dagelijks maar een paar treinen overheen. Terwijl de Duitsers voor de vervolgtracés nooit hun afspraken zijn nagekomen. Als men even voorbij Rotterdam alsnog met de aanleg van de Betuwelijn zou zijn gestopt, was iedereen beter af geweest, maar zulke dramatische beslissingen worden haast nooit genomen. Middenin ergens mee ophouden is – zowel fysiek als psychisch – een onverdraaglijke zaak.

De depressie na de coïtus interruptus.

Noordzijdlijn5

Toch zou ik het een verademing vinden als de boel wordt dichtgegooid en men bovengronds zo snel mogelijk alles op orde brengt. Amsterdam is de laatste tien jaar in alle uithoeken opengebroken geweest. De stad was een lange hindernisbaan als je met de fiets ging. Van het Centraal Station tot aan de Ferdinand Bol loopt een lint van bouwputten, rotzooi, afrasteringen, scheefgezakte huizen en afgeplakte winkelruiten. De rest moet nog komen, maar wat mij betreft is het wel genoeg geweest.

Tel daar nog eens bij op dat het Rijksmuseum en het Stedelijk Museum ook al weer jaren zijn gesloten wegens uit de hand gelopen werkzaamheden. En tel daar ook nog eens bij op dat de ontwikkeling op de Zuidas door de financiële crisis stil is komen te liggen. Als je dat allemaal achter elkaar zet, kan de conclusie niet anders zijn dan dat B & W van Amsterdam er het afgelopen decennium weinig van terecht hebben gebracht. De democratie werkt dankzij de tomeloze inzet van amateurs, maar in Amsterdam zijn het wel superamateurs geweest.

Wethouder Dales mag van de VVD zijn en wethouder Bakker van D66, maar verder is de stad jarenlang door de PvdA bestuurd. Burgemeester Cohen gaat aan zijn eigen onmacht ten onder. Hij was druk doende de boel bij elkaar te houden, terwijl om hem heen de bouwputten volliepen, muren omvielen en huizen inzakten. Hij was de sussende brandmeester achter wiens rug het perceel in vlammen opging.

‘Te veel op afstand’, heet dat nu.

De vraag komt op wanneer de megalomanie van het Amsterdamse bestuur is begonnen. Ergens aan het eind van de jaren tachtig moet het besef zijn gerijpt dat Amsterdam opgestoten diende te worden in de vaart der wereldsteden. Het plan door de straten van Amsterdam een Formule 1-race te houden, was nog een brug te ver, maar de Olympische Spelen lagen zeker binnen het bereik. Dus stapte de toenmalige burgemeester Ed van Thijn met een hoge borst – waarachter een delegatie van Hollandse notabelen meeliep – naar Genève, waar hij in de verkiezing van wereldsteden op een na laatste werd. Niemand was verbaasd, behalve de burgemeester van Amsterdam.

Het is een misverstand te denken dat mensen van hun fouten leren, want in 2028 doet Amsterdam weer een poging de Spelen binnen te halen. Ik kan bijna niet wachten op de nieuwe Saar Boerlage, die met een paar slagroomtaarten de boel op typische Amsterdamse wijze gaat versjteren.

Schelto Patijn

Volgens mij blijft Schelto Patijn (1936-2007) de beste burgemeester van Amsterdam in de laatste vijftig jaar, maar hij kwam dan ook uit Den Haag.

de Volkskrant, 17 december 2009. Zie ook voor reacties.