Ken Rogoff: schaken moeilijker dan economie

Invallen

Op het Amerikaanse netwerk PBS was een interview met Ken Rogoff over het boek dat hij samen met Carmen Reinhart heeft geschreven: This Time is Different – deze keer is het anders.

Rogoff4 (This time)

In het boek wordt een overzicht gegeven van de financiële crises uit de geschiedenis. Volgens Rogoff spelen arrogantie en onwetendheid altijd een grote rol bij economische ineenstortingen, maar zal het dit keer veel moeilijker zijn de problemen te overwinnen. In feite voorspelt Rogoff dat over vijf jaar alles weer bij het oude is, dat bankiers weer dezelfde fouten zullen maken en dat de crisis dan nogmaals toeslaat.

Ken Rogoff is niet zo maar iemand. Hij is een Havard-professor en wordt beschouwd als een van de meest vooraanstaande economen ter wereld. Hij adviseert niet alleen de Bank van Zweden, maar tegenwoordig ook president Obama. Hij zit in de “Groep van Twintig”, bestaande uit gerenommeerde wetenschappers die de crisis bestuderen en een uitweg zoeken. Volgens Rogoff is het ergste nog lang niet voorbij.

Rogoff

In het begin van deze eeuw was Rogoff hoofd van de researchafdeling van het International Monetary Fund (IMF), in welke hoedanigheid hij een knallende ruzie kreeg met een andere econoom, de Nobelprijswinnaar Joseph Stiglitz. De open brief die Rogoff toen publiceerde, kreeg wereldwijde aandacht en men moet niet vreemd opkijken als Rogoff zelf ook eens de Nobelprijs in ontvangst mag nemen. Ik ben benieuwd wanneer de Nederlandse actualiteitenrubrieken Rogoff gaan ontdekken.

Waarom vertel ik dit?

Omdat Rogoff (57) een uniek dubbeltalent is. Tien jaar jonger dan Bobby Fischer werd hij beschouwd als het tweede schaakwonderkind van Amerika. Toen Rogoff jeugdkampioen van de Verenigde Staten werd, schreef Bobby ook een lovend stukje over hem. Rogoffs winstpartijtje tegen Spencer, dat Fischer analyseerde voor Boys Life, vindt u hieronder.

Rogoff3

Lange tijd heeft Rogoff geprobeerd de lovende woorden van Fischer waar te maken. Hij onderbrak zijn economiestudie en ging fulltime schaken. Daarvoor reisde hij eerst naar Joegoslavië, toentertijd het schaakwalhalla van Europa. Van daaruit trok hij Europa door en dat deed hij niet zonder succes. In 1971 versloeg hij onder meer Jan Timman in het toernooi van Malaga. Vijf jaar later kwalificeerde hij zich in Biel voor het interzonale toernooi en werd tot grootmeester benoemd.

Maar toen stokte zijn carrière. De absolute top was net niet haalbaar. Na het IBM-toernooi van Amsterdam (1980), waar ik hem nog heb zien spelen, stopte Rogoff rigoureus met schaken. In de databanken zitten geen toernooipartijen meer van hem van na 1980. We weten niet eens of hij zijn zoon Gabriel schaken heeft geleerd. Rogoff keerde Europa de rug toe, ging naar Yale en maakte zijn economiestudie af. Met het inmiddels bekende resultaat. Waarmee eens te meer is bewezen dat het schaakspel een stuk moeilijker is dan de economie.

Rogoff-Spencer (1969)

1. e2-e4 g7-g6 2. d2-d4 Lf8-g7 3. Pb1-c3 c7-c6 4. Pg1-f3 d7-d5 5. h2-h3  d5xe4   6. Pc3xe4   Pb8-d7  7. Lf1-c4  Pg8-f6  8. Pe4xf6+  Pd7xf6  9. 0-0  0-0 10. c2-c3 Dd8-c7  11. Dd1-e2 b7-b6  12. Lc1-g5 b6-b5

Door Fischer bekritiseerd om voor de handliggende redenen.

13. Lc4-b3 a6-a5  14. a2-a3  Lc8-a6  15. Tf1-e1 e7-e6 16. De2-e5 Dc7xe5?

Volgens Fischer de beslissende fout. Zwart moet 16. … Pd5 doen, hoewel hij ook dan moeilijk staat.

17. Pf3xe5   Tf8-c8 18. Pe5xf7!

Diagram1Rogoff-Spencer

Dodelijk.

18. . . . . Kg8xf7 19. Te1xe6 Pf6-e8? 20. Te6-f6+

en zwart gaf op vanwege 20. … Ke7 21. Tf7+ Kd6 22. Lf4+ Le5  23. Le5x mat.  Trouwens 20. Te1+ Kf8  21. Le7 was nog sneller mat.

Rogoff-Timman (Malaga, 1971)

1. e2-e4 g7-g6 2. d2-d4 Lg8-g7 3. Pg1-f3 d7-d6 4. Lf1-e2 Pg8-f6 5. Pb1-c3 O-O 6. O-O Lc8-g4 7. Lc1-e3 Pb8-c6 8. a2-a4 e7-e5 9. d4-d5 Pc6-e7 10. a4-a5 a7-a6 11. Dd1-d2 Lg4-d7 12. Pf3-e1 Pf6-e8 13. f2-f3 f7-f5 14. g2-g3 Pe8-f6 15. Pe1-d3 Tf8-f7 16. Ta1-a3 Dd8-f8 17. Ta3-b3 Ld7-c8 18. Kg1-g2 h7-h6 19. Dd1-e1 g6-g5 20. Lc1-d2 g5-g4 21. Pd3-f2 h6-h5 22. f3xg4 h5xg4 23. Tb3-b4 c7-c5 24. Tb4-c4 f5-f4

Timman valt fel aan en hoopt met dit pionoffer zijn tegenstander onder de voet te lopen. Maar dat valt tegen.

25. g3xf4 e5xf4 26. Ld2xf4 Pe7-g6 27. Lf4-g3 Pf6-h5 28. Pf2-d3 Pg6-f4+ 29. Pd3xf4 Ph5xf4+ 30. Lg3xf4 Tf7xf4 31. e4-e5 d6xe5 32. Le2-d3 Lc8-d7 33. De1-e4!

Diagram2Rogoff-Timman

Een geweldige zet, waarmee wit alle dreigingen afweert en zelf het heft in handen neemt.

33. … Ld7-f5 34. De4-e2 Ta8-e8 35. Ld3xf5 Tf4xf5 36. Tc4xg4 Tf5xf1 37. De2xf1 Df8-d6 38. Df1-f5 Te8-f8 39. Df5-g6 Dd6xg6 40. Tg4xg6 Tf8-f4 41. Pc3-e2 Tf4-f7 42. Pe2-g3 Kg8-h7 43. Tg6-b6 Lg7-h6 44. Pg3-e4 Lh6-e3 45. Tb6-e6 Kh7-g7 46. Te6xe5 Le3-d4 47. Te5-g5+ Kg7-6 48. d5-d6 en zwart gaf op.

Rogoff-Jan Smejkal (Biel, 1976)
1. c2-c4 Pg8-f6 2. Pb1-c3 c7-c5 3. g2-g3 g7-g6 4. Lf1-g2 Lf8-g7 5. e2-e3 O-O 6. Pg1-e2 Pb8-c6 7. O-O d7-d6 8. d2-d4 c5xd4 9. e5xd4 Lc8-f5 10. h2-h3 h7-h5 11. Lc1-g5 Dd8-d7 12. Kg1-h2 e7-e5 13. d4-d5 Pc6-d4 14. Pe2xd4 e5xd4 15. Pc3-b5 Tf8-c8 16. Ta1-c1 Pf6-h7 17. Lg5-f4 g6-g5 18. Lf4-d2 a7-a6 19. Pb5-a3 g5-g4 20. h3xg4 h5xg4 21. b2-b4 Lf5-d3 22. Tf1-e1 Dd7-f5 23. Kh2-g1 Lg7-f6 24. c4-c5!

Zo behoudt wit juist voldoende tegenspel.

24. … Ph7-g5 25. Ld2xg5 Lf6xg5 26. Pd2-c4 Tc8-d8 27. Pc4xd6 Td8xd6 28. c5xd6 Lg5xc1 29. Dd1xc1 Ta8-c8 30. Dd1-d2 Kg8-h7 31. d6-d7!

Diagram3Rogoff-Smejkal

Na deze zet raakt zwart in paniek.

31. … Tc8-d8 32. Te1-e7 Kh7-g6?

Hij had 32. … Kg7 moeten.

33. d5-d6 Kg6-f6 34. Dd2-h6+ Df5-g6 35. Dh6-h4+ Kf6-g7 36. Te7-e8 en zwart gaf op.

Reshevsky-Rogoff (Lone Pine, 1978)
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. g2-g3 d7-d5 4. Lf1-g2 Lf8-e7 5. Pg1-f3 O-O 6. O-O d5xc4 7. Dd1-a4 a7-a6 8. Da4xc4 b7-b5 9. Dc4-c2 Lc8-b7 10. Pb1-d2 Pb8-d7 11. e2-e4 c7-c5 12. e4-e5 Pf6-d5 13. Dc2-e4 Dd8-b6 14. d4xc5 Pd7xc5 15. De4-g4 Ta8-c8 16. h2-h4

Wit overschat zijn stelling. Met 16. Pb3 had hij op de been kunnen blijven.

16. … Pc5-d3! 17. Pd2-b3 Tc8-c4 18. Dg4-h5 f7-f5!

Ineens verkeert de witte dame in gevaar.

19. e5xf6 e.p. Pd7xf6 20. Dh5-g5 Lb7xf3 21. Lg2xf3 Pf6-d5 22. Dg5-h5 g7-g6 23. Dh5xd5

Wat anders? Hij had kunnen opgeven.

23. … exd5 24. Lg3xd5+ Kg8-g7 25. Lc1-e3 Db6-d6 26. Ld5-g2 Pd3xb2 27. Ta1-b1 Le7-f6 28. Pb3-d2 Dd6-a3 29. Pd2xc4 b5xc4 30. g3-g4 Kg7-h8 31. g4-g5 Lf6-g7 32. Tf1-e1 c4-c3 33. Lg2-e4 Da3-b4

en opgegeven.

Het Parool, 16 januari 2010