Zware tijden voor hoofdredacteuren

Columns

Het zijn zware tijden voor de kranten en het zijn nog zwaardere tijden voor hun hoofdredacteuren. Zo zou het best eens kunnen dat binnenkort drie grote landelijke dagbladen helemaal zonder hoofdredacteur zitten. Nadat Jan Bonjer vorig jaar met een flinke zak geld werd weggebonjourd, doet het Algemeen Dagblad het al een tijdje met een ad interim: Peter de Jonge.

Inmiddels meldt het Financieele Dagblad het op handen zijnde vertrek van Pieter Broertjes, hoofdredacteur van de Volkskrant. Daarover is al eens vaker gespeculeerd, maar dit keer zou het wel eens waar kunnen zijn. Broertjes zou met opgeheven hoofd kunnen vertrekken, want de overgang van naar tabloidformaat lijkt een succes te worden.

Weliswaar worstelt de redactie nog met de journalistieke invulling, maar de lezers hebben in elk geval laten blijken nieuwsgierig te zijn naar de weg die de Volkskrant heeft ingeslagen. Zo zouden er ongeveer 15.000 nieuwe abonnees zijn bijgekomen. Proefabonnementen, zeg ik er onmiddellijk bij, dus het is nog helemaal de vraag hoe duurzaam die winst is. Maar goed nieuws is het wel. Als Broertjes een dezer dagen zou opstappen, kan hij op een feestje rekenen.

Birgit Donker 2

Minder gelukkig dreigt het af te lopen met Birgit Donker, hoofdredacteur van NRC/Handelsblad. Zij legde onlangs haar functie neer, officieel omdat er “in de directie een onoverbrugbaar gebleken interpretatieverschil is ontstaan over de manier waarop de autonomie van de redactie het best is gewaarborgd”. Tot twee maal toe gaf mevrouw Donker in haar eigen krant een toelichting, maar het bleef allemaal even cryptisch en vaag. Elders kon men lezen dat het conflict zou gaan over de vraag of er, buiten verantwoordelijkheid om van de hoofdredacteur, commercieel gebruik mag worden gemaakt van de merknaam NRC. Is het  bijvoorbeeld zuiver om onder de naam NRC/Wijn drank te verkopen die niet te zuipen is?

De directie vond kennelijk van wel en de hoofdredactie van niet.

Een belangrijke kwestie, maar toch had je het gevoel dat het daar in essentie niet om ging.

Zoals altijd houden kranten van openheid, behalve als het over henzelf gaat. En dus moest je dit keer De Telegraaf lezen om er enigszins achter te komen wat er speelde. Onder de kop Sauer pleegt ‘stalinistische coup’ bij NRC viel te lezen dat minderheidsaandeelhouder en president-commissaris Derk Sauer “doelbewust een machtsgreep” had gepleegd, waarbij mevrouw Donker tot aftreden was gedwongen en tegelijkertijd Hans Nijenhuis – die ooit met Donker om het hoofdredacteurschap had gestreden – tot directeur was geparachuteerd.

Nijenhuis was bij de Bezige Bij op dood spoor beland, nadat hij – net als Onno Blom – tevergeefs had gewacht of hij daar Robbert Ammerlaan mocht opvolgen.

Verrassend was het dat de redactie van NRC/Handelsblad was verrast door de coup, terwijl berichten daarover al langere tijd circuleerden. Het leek wel of ze alleen op de redactie in Rotterdam er niets van wisten. Vooral het optreden van Birgit Donker in de media werd als wereldvreemd ervaren en had weinig vertrouwen gewekt. Voortdurend benadrukte zij dat alles goed ging met de krant en dat er helemaal geen abonnees verloren gingen. Ondertussen leerde koude HOI-cijfers dat onder het bewind van mevrouw Donker de oplage toch gemiddeld zo’n tienduizend per jaar terugliep.

In het Telegraaf-bericht wordt ook nog aandacht besteed aan de jurist Peter Wakkie, die destijds op verzoek van de redactie een constructie moest verzinnen waardoor Egeria bij de aankoop niet te veel macht zou krijgen. Het is zeer de vraag of de keus voor Wakkie, die als voormalig Ahold-bestuurder voornamelijk voor zichzelf goed heeft geboerd, wel de juiste is geweest.

Peter Wakkie

Ik weet nog dat een NRC/Handelsblad-redacteur mij vertelde over de rol van Wakkie en dat ik toen spontaan heb geroepen: “Nou, dan mogen jullie helemaal wel oppassen!”. Inderdaad bleek de constructie van Wakkie zo lek als een mandje.

Inmiddels heeft de redactie zijn eerste kleine verzetsdaad gepleegd. Het bericht dat Derk Sauer de tweekoppige directie heeft ontslagen van Nieuw-Amsterdam, de uitgeverij waarvan hij ook eigenaar is, werd groot gebracht op de voorpagina van NRC/Handelsblad.

Het Parool, 8 mei 2010