De schaakwereld huilt

Schaken

De schaakwereld huilt waar het eens heeft gelachen. Magnus Carlsen, het Noorse supertalent waarvan iedereen hoopte dat hij de jongste schaakwereldkampioen ooit zou worden, heeft zich teruggetrokken uit het kandidatentoernooi.

Magnus Carlsen

De negentienjarige Carlsen is het niet eens met de wijze waarop de cyclus om de wereldtitel is geregeld. Als Carlsen voet bij stuk houdt, zal hij er niet bij zijn, wanneer Anand in 2012 zijn titel verdedigt. Het is nog onduidelijk wanneer Carlsen een nieuwe kans krijgt, maar dat zou wel eens tot 2016 kunnen duren.

Het is vaker gebeurd dat de grote favoriet zich begint te beklagen als hij de laatste horden moet nemen. Ineens blijkt dat blakende zelfvertrouwen toch niet optimaal te zijn. Fischer is wereldkampioen geworden, maar wij zijn nu bijna vergeten dat hij halverwege in mocht stappen, omdat de rechthebbende Benkö grootmoedig zijn plaats afstond. Kandidaten zijn snel geneigd te vinden dat de wereldkampioen veel te veel privileges heeft – uiteraard totdat de kandidaat zelf wereldkampioen is geworden.

Ik herinner mij dat ik ruzie kreeg met Jan Timman, toen die de tweede plaats op de wereldranglijst bereikte. Op dat moment vond Timman dat hij recht had op een rechtstreekse WK-match met Karpov, buiten alle kandidatentoernooien en matches om. Toen ik zei dat ik zoiets onredelijk vond jegens degene die het langs de officiële weg wel tot uitdager had gebracht, sprak Timman een half jaar niet meer met me. Tot hij door een ander van die tweede plaats werd verdrongen.

Helemaal de hoop opgeven, hoeven wij nog niet. Er kan een nieuwe Benkö opstaan, die Carlsen tot andere gedachten brengt en ook zal de FIDE  wel proberen Carlsen alsnog tevreden te stellen.

(Dit schreef ik in mijn schaakrubriek van 13 november. Inmiddels heeft de FIDE al bekend gemaakt dat Alexander Grisjoek volgens de reglementen de plaats van Carlsen mag innemen.)

In een interview met Chessbase antwoordde Carlsen op de vraag of hij nu definitief voor de titelstrijd verloren is: “Nee, nee, abosluut niet. Ik hoop dat er in de toekomst het een en ander zal veranderen. Dan kom ik terug. Mijn besluit betreft alleen de huidige cyclus om de wereldtitel”.

Carlsen maakte zijn beslissing bekend, nadat hij met overmacht een sterk bezette zeskamp in Nanjing had gewonnen, vóór regerend wereldkampioen Anand. Laatstgenoemde reisde na het  toernooi snel terug naar zijn geboorteland, waar hij aan het diner zat dat de Indische premier Manmohan Singh gaf voor zijn Amerikaanse ambtgenoot Obama.

Carlsen-Topalov (Nanjing 2010)

1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. O-O Lf8-e7 6. d2-d3 b7-b5 7. La4-b3 d7-d6 8. a2-a4 Ta8-b8 9. a4xb5 a6xb5 10. Pb1-d2 O-O 11. Tf1-e1 Lc8-d7 12. c2-c3 Tb8-a8 13. Ta1xa8 Dd8xa8 14. d3-d4 h7-h6 15. Pd2-f1 Tf8-e8 16. Pf1-g3 Da8-c8 17. Pf3-h4! Le7-f8 18. Ph4-g6

Wit verovert het loperpaar en staat duidelijk beter.

18. … Pc6-a5 19. Pg6xf8 Te8xf8 20. Lb3-c2 Tf8-e8 21. f2-f4! Lc8-g4 22. Dd1-d3 e5xf4

Hier was 22. … Db8 hardnekkiger.

23. Lc1xf4 Pa5-c4 24. Lf4-c1 c7-c5

Maakt het er niet beter op.

25. Te1-f1

Dreigt ineens van alles.

25. … c5xd4 26. c3xd4 Dc8-d8 27. h2-h3 Lg4-e6 28. b2-b3 Dd8-a5 29. Kg1-h2!

Hij weigert op de complicaties na 29. bc4x Lc4x in te gaan en bereid de beslissende klap voor.

29. … Pf6-h7 30. e4-e5 g7-g6 31. d4-d5! Pc4xe5 32. d5xe6!

Diagram1Carlsen-Topalov(Nanjing)

Dit dameoffer was de bedoeling van alles. Na 32. … Pd3x 33. ef7x+ Kf8 34. Lh6x+ Ke7 35. fe8xD+ Ke8x 36. Ld3x staat wit totaal gewonnen. Topalov liet het er niet op aankomen en gaf op.

Bacrot-Anand

1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 c7-c6 3. Pb1-c3 Pg8-f6 4. Pg1-f3 d5xc4 5. a2-a4 Lc8-f5 6. Pf3-e5 e7-e6 7. f2-f3 Lf8-b4 8. e2-e4 Lf5xe4 9. f3xe4 Pf6xe4 10. Lc1-d2 Dd8xd4 11. Pc3xe4 Dd4xe4+ 12. Dd1-e2 Lb4xd2+ 13. Ke1xd2 De4-d5+ 14. Kd2-c3

Allemaal theorie, maar 14. Kc2 is gebruikelijker.

14. … O-O 15.  De2-e3 b7-b5 16. Lf1-e2 Pb8-d7 17. Pe5xd7 Dd5xd7 18. Th1-d1

De eerste nieuwe zet. Eerder was 18. Dc5 gespeeld.

18. … Dd7-e7 19. Kc3-c2 a7-a5 20. Le1-f3 Ta8-c8 21. De3-e5 g7-g6 22. a4xb5 c6xb5 23. De5xb5 Tc8-c5 24. Db5-d7 De7-g5 25. Dd7-d4 Tf8-c8 26. Ta1-a3 Tc5-b5 27. Td1-d2 Tb5-b4

Beter was 27. … e5!

28. Kc2-d1 Tc8-b8 29. Kd1-e2 Dg5-b5 30. Ke2-e1 Tb4xb2 31. Td2xb2 Db5xb2 32. Dd4xb2 Tb8xb2 33. Ta3xa5 c4-c3

Het eindspel staat vermoedelijk nog steeds remise, maar zwart kan zich geen onnauwkeurigheden meer permitteren.

34. Ta5-c5 Tb2-b1+ 35. Ke1-e2 Tb1-c1 36. Ke2-d3 Kg8-g7 37. Tc5xc3 Tc1xc3+ 38. Kd3xc3 f7-f5 39. Kc3-d4 Kg7-f6 40. Lf3-d1 h7-h5 41. Ld1-f3 h5-h4 42. Lf3-e2 g6-g5?

Diagram2Bacrot-Anand(Nanjing)

Anand dacht dat 42. … e5+ ook zou verliezen, maar eindspelspecialisten hebben inmiddels aangetoond dat zwart zich nog niet kan redden. Het variantencomplex is te uitgebreid om hier af te drukken.

43. Le2-a6! g5-g4 44. La6-b7 e6-e5+ 45. Kd4-d5! f5-f4 46. Kd5-e4

en zwart gaf op met het oog op de variant: 46. Ke4 h3 47. g3 fg3x  – of 47. … f3 48. Lc8 f2 49. La6 Ke6 50. Ke3+ en wint. – 48. hg3x h2 49. Ke3+ en de strijd is eveneens voorbij.

Een moeilijk eindspel, maar opmerkelijk zwak gespeeld door de wereldkampioen.

Topalov was niet in vorm, maar won in de laatste ronde wel een krankzinnige partij.

Wang Yue-Topalov

1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 g7-g6 3. Pb1-c3 d7-d5 4. Lc1-f4 Lf8-g7 5. e2-e3 c7-c5 6. d4xc5 Da5-a5 7.  Dd1-a4+ (De lievelingszet van wijlen correspondentiegrootmeester Waling Dijkstra. Wit blijft op zijn pion zitten.

7. … Da5xa4 8. Pc3xa4 Lc8-d7 9. Pa4-c3 Pf6-e4 10. Pc3xd5 Pb8-a6 11. f2-f3 Pe4xc5 12. O-O-O Ta8-c8 13. Lf4-g5

Een nieuwtje.

13. … f7-f6 14. Lg5-h4 Kg8-f7 15. Pg1-e2 e7-e6 16. Pd5-c3 Lg7-h6 17. Lh4-f2 e6-e5 18. Kc1-b1 Th8-d8 19. e3-e4 f6-f5 20. Pe2-g3 b7-b6 21. Lf1-e2 f5-f4 22. Pg3-f1 Lh6-f8 23. a2-a3 Pc5-e6 24. Pf1-d2 Pa6-c5 25. Pc3-d5

Zwart staat al verloren, en begint een beetje te schwindelen.

25. … a7-a5 26. b2-b4 a5xb4 27. a3xb4 Ld7-a4 28. Td1-c1 Tc8-b8 29. Tc1-c3 Pc6-d4 30. Lf2xd4 e5xd4 31. Tc3-a3 b6-b5?! 32. b4xc5 Lf8xc5 33. Ta3-a2?

Diagram3WangYue-Topalov(Nanjing)

En hij krijgt gelijk. Met 33. Tb3! had eenvoudig kunnen winnen, maar zie dat maar eens in tijdnood.

33. … d4-d3! 34. Le2xd3 b5xc4+ 35. Kb1-c1 c4xd3 36. Ta2xa4 Lc5-e3! 37. Pd5xe3?

Weer een fout. Hier was 37. Pb4! de zet.

37. … f4xe3 38. Pd2-c4 Td8-c8 39. Th1-d1 Tb8-b3 40. Ta4-a7+ Kf7-g8 41. Ta7-a4 Tb3-c3+

en wit gaf op.

Het Parool, 13 november 2010

Schaakrubriek Het Parool
Datum: 13 november 2010 
Onderwerp: Carlsen trekt zich terug
Door Max Pam 
 
               De schaakwereld huilt waar het eens heeft gelachen. Magnus Carlsen, het Noorse supertalent waarvan iedereen hoopte dat hij de jongste schaakwereldkampioen ooit zou worden, heeft zich teruggetrokken uit het kandidatentoernooi. De negentienjarige Carlsen is het niet eens met de wijze waarop de cyclus om de wereldtitel is geregeld. Als Carlsen voet bij stuk houdt, zal hij er niet bij zijn, wanneer Anand in 2012 zijn titel verdedigt. Het is nog onduidelijk wanneer Carlsen een nieuwe kans krijgt, maar dat zou wel eens tot 2016 kunnen duren.
               Het is vaker gebeurd dat de grote favoriet zich begint te beklagen als hij de laatste horden moet nemen. Ineens blijkt dat blakende zelfvertrouwen toch niet optimaal te zijn. Fischer is wereldkampioen geworden, maar wij zijn nu bijna vergeten dat hij halverwege in mocht stappen, omdat de rechthebbende Benkö grootmoedig zijn plaats afstond. Kandidaten zijn snel geneigd te vinden dat de wereldkampioen veel te veel privileges heeft – uiteraard totdat de kandidaat zelf wereldkampioen is geworden. 
               Ik herinner mij dat ik ruzie kreeg met Jan Timman, toen die de tweede plaats op de wereldranglijst bereikte. Op dat moment vond Timman dat hij recht had op een rechtstreekse WK-match met Karpov, buiten alle kandidatentoernooien en matches om. Toen ik zei dat ik zoiets onredelijk vond jegens degene die het langs de officiële weg wel tot uitdager had gebracht, sprak Timman een half jaar niet meer met me. Tot hij door een ander van die tweede plaats werd verdrongen.
               Helemaal de hoop opgeven, hoeven wij nog niet. Er kan een nieuwe Benkö opstaan, die Carlsen tot andere gedachten brengt en ook zal de FIDE  wel proberen Carlsen alsnog tevreden te stellen. In een interview met Chessbase antwoordde Carlsen op de vraag of hij nu definitief voor de titelstrijd verloren is: “Nee, nee, abosluut niet. Ik hoop dat er in de toekomst het een en ander zal veranderen. Dan kom ik terug. Mijn besluit betreft alleen de huidige cyclus om de wereldtitel”. 
               Carlsen maakte zijn beslissing bekend, nadat hij met overmacht een sterk bezette zeskamp in Nanjing had gewonnen, vóór regerend wereldkampioen Anand. Laatstgenoemde reisde na het  toernooi snel terug naar zijn geboorteland, waar hij aan het diner zat dat de Indische premier Manmohan Singh gaf voor zijn Amerikaanse ambtgenoot Obama. 
 
Carlsen-Topalov (Nanjing 2010)
1. e2-e4 e7-e5 2. Pg1-f3 Pb8-c6 3. Lf1-b5 a7-a6 4. Lb5-a4 Pg8-f6 5. O-O Lf8-e7 6. d2-d3 b7-b5 7. La4-b3 d7-d6 8. a2-a4 Ta8-b8 9. a4xb5 a6xb5 10. Pb1-d2 O-O 11. Tf1-e1 Lc8-d7 12. c2-c3 Tb8-a8 13. Ta1xa8 Dd8xa8 14. d3-d4 h7-h6 15. Pd2-f1 Tf8-e8 16. Pf1-g3 Da8-c8 17. Pf3-h4! Le7-f8 18. Ph4-g6 (Wit verovert het loperpaar en staat duidelijk beter.) 18. ... Pc6-a5 19. Pg6xf8 Te8xf8 20. Lb3-c2 Tf8-e8 21. f2-f4! Lc8-g4 22. Dd1-d3 e5xf4 (Hier was 22. ... Db8 hardnekkiger.) 23. Lc1xf4 Pa5-c4 24. Lf4-c1 c7-c5 (Maakt het er niet beter op.) 25. Te1-f1 (Dreigt ineens van alles.) 25. ... c5xd4 26. c3xd4 Dc8-d8 27. h2-h3 Lg4-e6 28. b2-b3 Dd8-a5 29. Kg1-h2! (Hij weigert op de complicaties na 29. bc4x Lc4x in te gaan en bereid de beslissende klap voor.) 29. ... Pf6-h7 30. e4-e5 g7-g6 31. d4-d5! Pc4xe5 32. d5xe6! Zie diagram 1. Dit dameoffer was de bedoeling van alles. Na 32. ... Pd3x 33. ef7x+ Kf8 34. Lh6x+ Ke7 35. fe8xD+ Ke8x 36. Ld3x staat wit totaal gewonnen. Topalov liet het er niet op aankomen en gaf op.
 
Bacrot-Anand
1. d2-d4 d7-d5 2. c2-c4 c7-c6 3. Pb1-c3 Pg8-f6 4. Pg1-f3 d5xc4 5. a2-a4 Lc8-f5 6. Pf3-e5 e7-e6 7. f2-f3 Lf8-b4 8. e2-e4 Lf5xe4 9. f3xe4 Pf6xe4 10. Lc1-d2 Dd8xd4 11. Pc3xe4 Dd4xe4+ 12. Dd1-e2 Lb4xd2+ 13. Ke1xd2 De4-d5+ 14. Kd2-c3 (Allemaal theorie, maar 14. Kc2 is gebruikelijker.) 14. ... O-O 15.  De2-e3 b7-b5 16. Lf1-e2 Pb8-d7 17. Pe5xd7 Dd5xd7 18. Th1-d1 (De eerste nieuwe zet. Eerder was 18. Dc5 gespeeld.) 18. ... Dd7-e7 19. Kc3-c2 a7-a5 20. Le1-f3 Ta8-c8 21. De3-e5 g7-g6 22. a4xb5 c6xb5 23. De5xb5 Tc8-c5 24. Db5-d7 De7-g5 25. Dd7-d4 Tf8-c8 26. Ta1-a3 Tc5-b5 27. Td1-d2 Tb5-b4 (Beter was 27. ... e5!) 28. Kc2-d1 Tc8-b8 29. Kd1-e2 Dg5-b5 30. Ke2-e1 Tb4xb2 31. Td2xb2 Db5xb2 32. Dd4xb2 Tb8xb2 33. Ta3xa5 c4-c3 (Het eindspel staat vermoedelijk nog steeds remise, maar zwart kan zich geen onnauwkeurigheden meer permitteren.) 34. Ta5-c5 Tb2-b1+ 35. Ke1-e2 Tb1-c1 36. Ke2-d3 Kg8-g7 37. Tc5xc3 Tc1xc3+ 38. Kd3xc3 f7-f5 39. Kc3-d4 Kg7-f6 40. Lf3-d1 h7-h5 41. Ld1-f3 h5-h4 42. Lf3-e2 g6-g5? (Zie diagram 2. Anand dacht dat 42. ... e5+ ook zou verliezen, maar eindspelspecialisten hebben inmiddels aangetoond dat zwart zich nog niet kan redden. Het variantencomplex is te uitgebreid om hier af te drukken.) 43. Le2-a6! g5-g4 44. La6-b7 e6-e5+ 45. Kd4-d5! f5-f4 46. Kd5-e4 en zwart gaf op met het oog op de variant: 46. Ke4 h3 47. g3 fg3x  - of 47. ... f3 48. Lc8 f2 49. La6 Ke6 50. Ke3+ en wint. - 48. hg3x h2 49. Ke3+ en de strijd is eveneens voorbij. Een moeilijk eindspel, maar opmerkelijk zwak gespeeld door de wereldkampioen.
               Topalov was niet in vorm, maar won in de laatste ronde wel een krankzinnige partij.
 
Wang Yue-Topalov
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 g7-g6 3. Pb1-c3 d7-d5 4. Lc1-f4 Lf8-g7 5. e2-e3 c7-c5 6. d4xc5 Da5-a5 7.  Dd1-a4+ (De lievelingszet van wijlen correspondentiegrootmeester Waling Dijkstra. Wit blijft op zijn pion zitten.) 7. ... Da5xa4 8. Pc3xa4 Lc8-d7 9. Pa4-c3 Pf6-e4 10. Pc3xd5 Pb8-a6 11. f2-f3 Pe4xc5 12. O-O-O Ta8-c8 13. Lf4-g5 (Een nieuwtje.) 13. ... f7-f6 14. Lg5-h4 Kg8-f7 15. Pg1-e2 e7-e6 16. Pd5-c3 Lg7-h6 17. Lh4-f2 e6-e5 18. Kc1-b1 Th8-d8 19. e3-e4 f6-f5 20. Pe2-g3 b7-b6 21. Lf1-e2 f5-f4 22. Pg3-f1 Lh6-f8 23. a2-a3 Pc5-e6 24. Pf1-d2 Pa6-c5 25. Pc3-d5 (Zwart staat al verloren, en begint een beetje te schwindelen.) 25. ... a7-a5 26. b2-b4 a5xb4 27. a3xb4 Ld7-a4 28. Td1-c1 Tc8-b8 29. Tc1-c3 Pc6-d4 30. Lf2xd4 e5xd4 31. Tc3-a3 b6-b5?! 32. b4xc5 Lf8xc5 33. Ta3-a2? (Zie diagram 3. En hij krijgt gelijk. Met 33. Tb3! had eenvoudig kunnen winnen, maar zie dat maar eens in tijdnood.) 33. ... d4-d3! 34. Le2xd3 b5xc4+ 35. Kb1-c1 c4xd3 36. Ta2xa4 Lc5-e3! 37. Pd5xe3? (Weer een fout. Hier was 37. Pb4! de zet.) 37. ... f4xe3 38. Pd2-c4 Td8-c8 39. Th1-d1 Tb8-b3 40. Ta4-a7+ Kf7-g8 41. Ta7-a4 Tb3-c3+ en wit gaf op. 
                                                            (Einde tekst.)