Geen hiephoi bij HOI-cijfers

Columns

De oplagecijfers van het eerste kwartaal 2011 laten zien dat veel Nederlandse dagbladen nog altijd in zwaar weer verkeren. Het zijn grote woorden, maar het is waar dat de kranten zich opnieuw moeten uitvinden. Zij dienen zich aanpassen aan het digitale tijdperk, maar zij weten nog niet precies hoe.

Vooral de neergang van De Telegraaf oogt dramatisch. In één jaar tijd verloor de krant bijna vijftigduizend abonnees, zo’n 8% van het totale lezersbestand dat nu op 545.000 is uitgekomen. En dat in deze rechtse tijd, waarin de opiniepeilingen elke week nieuwe successen melden voor de VVD. Nog altijd is De Telegraaf naar vorm en oplage de grootste krant van Nederland, maar als deze trend zich voortzet, kan het hard gaan.

Voorpagina Telegraaf

De aanpak van hoofdredacteur Sjuul Paradijs om de krant, naar Brits voorbeeld, militanter en schreeuweriger te maken, lijkt een negatief effect hebben. Vooralsnog blijft De Telegraaf op groot formaat verschijnen.

Dat de overgang naar tabloid niet altijd soelaas biedt, blijkt uit de Werdegang van NRC/Handelsblad. Na uitdrukkelijk verklaard te hebben dat NRC/Handelsblad het grote formaat trouw zou blijven – “wij denken groot” – ging de krant afgelopen maart toch over op tabloid. Het is nog te vroeg om conclusies te trekken, maar de teruggang met 4,1% tot 182.000 abonnees is een veeg teken.

Op 30 maart, dus binnen het kwartaal, bevestigde hoofdredacteur Peter Vandermeersch in Villamedia dat er bij NRC/Handelsblad 123 opzeggingen waren binnengekomen van lezers die het nieuwe formaat niet lustten. Maar er waren ook nieuwe abonnees bijgekomen. “Iets meer dan 10.000”, schreef Vandermeersch in een reactie, die overigens vol spelfouten stond.

Van dat prachtige aantal is voorlopig niets terug te vinden, want als je de HOI-cijfers van het laatste kwartaal 2010 en het eerste kwartaal 2011 met elkaar vergelijkt, dan zijn er geen 10.000 – 123 = 9.877 bijgekomen, maar slechts 102.  Het beste wat je ervan kunt zeggen, is dat de terugloop heel misschien tot staan is gebracht. Als je de cijfers, zoals opgegeven door het oplage instituut HOI, voor het eerste kwartaal van 2010 afzet tegen het eerste kwartaal van 2011, dan wordt het plaatje voor NRC/Handelsblad ineens veel turbulenter. Dan zien wij een teruggang van 190.729 naar 182.892.

Het tweede kwartaal 2011 zal voor NRC/Handelsblad cruciaal zijn, want pas dan wordt duidelijk of de lezers het nieuwe formaat hebben omhelsd. Ook moet dan blijken of het Vandermeersch-effect heeft gewerkt. De Belg trad enthousiast aan als de nieuwe hoofdredacteur en was hij uit geen talkshow weg te slaan. Maar op den duur kan zoiets averechts werken. Nederlanders worden vertederd door Belgen, maar er  komt ook wel eens een moment dat zij gaan beseffen dat Belgen soms nog provincialer zijn dan zijzelf. Kortom, NRC/Handelsblad gaat een spannende tijd tegemoet. Naar verluidt zou Egeria, de beleggingsmaatschappij die de krant twee jaar geleden kocht, alweer van NRC/Handelsblad af willen.

De enige krant die het echt goed doet, is de Volkskrant. Die steeg met 6.7% en kreeg er in één jaar tijd vijftienduizend bij.  Ik heb daar een paar oppervlakkige verklaringen voor. Ten eerste is het de enige linkse krant die is overgebleven. Nou ja, een beetje links. Ten tweede begint de redactie onder de knie te krijgen hoe je met het formaat moet opgaan. Even belangrijk is trouwens dat ook de lezer ermee om weet te gaan. Tabloid past vooral bij een ochtendkrant die het moet hebben van de haastige gebruiker.

Niet onbelangrijk is ook dat de Volkskrant, kennelijk tot plezier van de lezers, in al haar segmenten aan het vervrouwelijken is. De opmaak van de binnenkaterns heeft iets frivools, al zou je het ook tierelantijnerig kunnen noemen. Op bijna elke pagina staan foto’s  van vrouwen en ook het Magazine is helemaal toegesneden op de vrouwelijke smaak. Een stoottroep van vrouwelijke columnisten is de krant binnengemarcheerd. Wie dat vervelend vindt, kan een klacht indienen bij de ombudsman van de Volkskrant. Dat is trouwens ook een vrouw.

Het Parool, 30 juli 2011