Besnijdenis doet pijn, dat is juist de bedoeling

Beweringen en bewijzen

De discussie over de besnijdenis bij jongens laait weer op en dat is logisch want er is geen oplossing voor. Je bent voor of  je bent tegen, je laat het toe of je verbiedt het, daartussen zit niets.

Besnijdenis 4

Wat anders ligt het bij het ritueel slachten. Op dat punt is er kennelijk een vaag soort Henk Bleker-compromis mogelijk, waarbij na veertig seconden wordt ingegrepen als het dier nog bloedend ligt te spartelen.

Wanneer wij de vrijheid van godsdienst respecteren, moeten wij ook aanvaarden dat religie duistere, onbegrepen kanten heeft waarover het zinloos is te discussiëren.

Het is een zoetsappige misvatting dat religie alleen over liefde gaat. Er is ook gehoorzaamheid, straf en wreedheid. Daarom ben ik geneigd de rituele slacht toe te staan. Het gaat in ons land om een relatief klein aantal dieren en bovendien moeten wij niet hypocriet zijn. De hele industrie van abattoirs is niet iets waar wij trots op kunnen zijn. Moreel staat de vegetariër boven de vleeseter. Als wij het vingertje heffen naar Joden en moslims moeten wij ook naar onszelf kijken.

Ten aanzien van de besnijdenis zou ik een harder standpunt willen innemen. Dit is een ingreep in het lichaam van een mens die daar niet om heeft gevraagd en daarvoor nog geen toestemming heeft kunnen geven. De besnijdenis is een ritueel. Een debat over inhoud en nut van het ritueel is leeg en zinloos. Je loopt 23 keer om een totempaal. Ja, waarom? Omdat de Goden het hebben voorgeschreven. En waarom hebben de Goden het voorgeschreven?

Daarom.

In het Jodendom kom je terecht bij zoiets ongrijpbaars als “het Verbond” dat het besneden jongetje met God – maar eigenlijk met zijn familie – zou hebben gesloten. Gezellig, na afloop wordt gegeten en gedronken. Wanneer niemand meer weet waar de rituelen over gaan, worden het tradities. En op een gegeven moment worden tradities belachelijk, sterven zij af en ontstaan er nieuwe.

atheistische tempel 3

In zijn slijmerig boek Religie voor atheïsten probeert Alain de Botton de geseculariseerde wereld nieuwe rituelen aan te praten. Hij heeft zelfs plannen om in Londen een tempel te laten bouwen. Ik heb plaatjes ervan gezien – help me even waar doet dat ding me aandenken? In elk geval oogt het nog kinderachtiger dan het Goetheaneum van Rudolf Steiner bij Bazel.

Bij sommige christelijke groeperingen bestaat de sympathieke gewoonte om de doop te laten plaats vinden op latere leeftijd. Het wordt dan een eigen keus wordt. Zoiets is goed toepasbaar op de besnijdenis, al past hier wel een kleine waarschuwing.

Op wat toen nog “de lagere school” heette, had ik een vriendje. Hij had een  joodse moeder en niet-joodse vader. Dat was bij mij precies andersom. Hij was dus joods en ik niet, wat bij het monopolie spelen verder niets uitmaakte. Onze ouders bridgeden met elkaar, maar dat veranderde toen de vader van mijn vriendje besloot om ook Joods te worden. Dat is beslist geen sinecure. Je krijgt een opleiding én je moet worden besneden. Dat is op latere leeftijd behoorlijk pijnlijk, heb ik mij eens laten vertellen door Theo van Gogh (bijgenaamd: “het varken”), die de ingreep om andere dan rituele overwegingen had laten verrichten.

Toen de vader van mijn vriendje geslaagd was, en ook weer pijnloos kon plassen, zou ik de kracht van Het Verbond snel ondervinden. Mijn ouders trouwens ook. Op een avond werden zij gebeld met de mededeling dat de bridgeavondjes niet meer door konden gaan. Mijn moeder zou als niet-Joodse van de koosjere borden en van het koosjer bestek eten, die daardoor onrein zouden worden. Het gaf een hele rompslomp om die onreinheid weer ongedaan te maken. Nog herinner ik mij de woede van mijn vader.

Het is ruim vijftig jaar later, onze ouders zijn inmiddels gestorven, maar het vriendje van toen heb ik enige tijd geleden in de Amsterdamse Beethoven straat zien lopen. In het zwart, met baard en zwarte hoed, omdat God altijd boven zijn hoofd zweeft. Hij is een man van de orthodoxie. Het werd me verteld dat hij het was, anders had ik hem niet herkend. Maar behoefte om het contact te herstellen, voelde ik niet.

Twee levens die door het ritueel een diametraal andere kant op zijn gegaan. Dat ik nooit tot Het Verbond heb behoord, spijt mij niet. Ik hoor bij een andere, grotere wereld, al denken zij daar natuurlijk heel anders over. Toch vreemd: religies die klagen over uitsluiting bevatten zelf reeksen rituelen om anderen uit te sluiten.

De Volkskrant, 12 juli 2012