The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 19-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Het gestreste leven van Walter Browne
Schaken
In 1968 klopte een bleke, nerveuze jongeman van nog twintig jaar aan bij de organisatoren van het Hoogoventoernooi, met de mededeling dat hij in de grootmeestergroep wilde meespelen. Toen hij te horen kreeg dat de grootmeestergroep vol zat, verklaarde hij zich bereid af te dalen tot de meestergroep. Maar ook dat ging niet.
Per slot had niemand van dit brutale ventje (hier of de foto met Frank Sinatra) gehoord. Het enige dat men van hem wist, was dat hij een Australisch paspoort bezat en sprak met een Amerikaans accent.
Toen het toernooi begon, zat de jongeman beneden in de kelders, maar hij speelde niet mee in de reservegroepen. Dat was voor hem te min. Wel daagde hij iedereen uit om voor geld tegen hem te vluggeren: “Hey, baby, play some blitz?”. Oud-wereldkampioen Tal, die altijd voor een vluggertje te vinden was, ging op de uitdaging in en verloor tot ieders verbazing regelmatig een partij. Wie was toch deze geheimzinnige speler?
Het was Walter Browne, die reeds toen alles in zich had van de kleurrijke schaker die hij later zou worden. In 1971 werd hij wèl uitgenodigd voor de grootmeestergroep. In 1974 won hij het Hoogoventoernooi en in 1980 deed hij opnieuw, dit keer samen met Seirawan. In de loop der jaren zou hij zes maal kampioen van de Verenigde Staten worden, een prestatie die alleen door Fischer en Reshevsky is verbeterd.
In 1971 heb ik Browne geïnterviewd. Het moet een van de eerste interviews zijn geweest in mijn carrière. Browne was een echte zenuwenpees. Tegenwoordig zou je zeggen dat hij aan ADHD lijdt. Achter het bord kon hij niet stil zitten. Voortdurend wipte hij heen en weer. In elke partij raakte hij in tijdnood en dan vlogen zijn stukken door de zaal. Ik heb eens gezien hoe hij wanhopig een toren uit zijn kopje koffie viste, terwijl de seconden doortikten. In alles was hij heel direct. Op straat sprak hij de meisjes aan, alsof hij ze al jaren kende. Altijd was hij op zoek naar kicks. Zat hij niet achter het schaakbord, dan was hij wel in de discotheek te vinden. Hij mocht minder sterk zijn dan Fischer, maar hij was wel iemand die uitgroeide tot een graag gezien gast op de toernooien.
Veertig jaar na zijn eerste optreden in het Hoogoventoernooi, is Browne tot rust gekomen. Hij heeft zelfs een boek van 463 pagina’s geschreven. The Stress of Chess heet het toepasselijk, met als ondertitel: and its Infinite Finesse… Dit bij New in Chess uitgegeven boek is een brok schaakplezier. Ik wil het iedereen aanbevelen. Browne is misschien niet zo’n begenadigd schrijver, maar als analysator van partijen is hij nog altijd de kleurrijke jongeling van weleer.
Browne-Ljubojevic (Tilburg 1978)
1. d2-d4 Pg8-f6 2. c2-c4 e7-e6 3. Pb1-c3 Lf8-b4 4. e2-e3 O-O 5. Lf1-d3 c7-c5 6. Pg1-f3 d7-d5 7. O-O c5xd4 8. e3xd4 d5xc4 9. Ld3xc4 b7-b6 10. Lc1-g5 Lc8-b7 11. Tf1-e1 Pb8-d7 12. Ta1-c1 Ta8-c8 13. Dd1-b3 Dd8-e7 14. Lc4-d5!!
Ongelooflijk! Wit zet padoes midden op het bord een stuk in. De loper kan op drie verschillende manieren geslagen worden, maar geen daarvan is goed. Daarnaast zijn er nog verschillende mogelijkheden, zoals 14. … Tb8, of 14. … Lc3x 15. Lb7x Le1x 16. Lc8x Lf2x+ 17. Kf1 Ld4x 18. Pd4x Pc5 19. Df3 Tc8x 20. b4 en wit is in het voordeel. Voor alle varianten verwijs ik naar het boek. Ook de tekstzet is onvoldoende.
14. … Lb7-a6 15. Db3-a4 Lb4xc3 16. b2xc3 Pd7-b8 17. Ld5-b3 b6-b5 18. Da4-a5 De7-b7?
Taaier was 18. … Dc7
19. Lg5xf6 g7xf6 20. d4-d5 e6xd5 21. Da5-b4 Db7-d7 22. Db4-h4 Kg8-g7 23. Pf3-d4 en zwart gaf op.
Toch heeft Browe nog eens een zet gedaan waarvan een schaker alleen maar kan dromen. Maar daar ben ik zelf niet bij geweest.
Seirawan-Browne (Lone Pine 1979)
1. c2-c4 e7-e5 2. Pb1-c3 Pb8-c6 3. Pg1-f3 f7-f5 4. d2-d4 e5-e4 5. Pf3-g5 h7-h6 6. Pg5-h3 g7-g5! 7. f2-f3 e4xf3 8. e2xf3 Lf8-g7 9. d4-d5 Dd8-e7+!
Een sterke tussenzet, die het witte spel ontregelt.
10. Ke1-d2?! Nu was 10. Le2 wel zo veilig geweest.
10. … Pc6-d4 11. Lf1-d3 Ke8-d8 12. Ph3-g1 b7-b5! 13. Pg1-e2 b5xc4 14. Ld3xc4?
Om overeind te blijven had wit 14. Pd4x moeten doen.
14. … De7-c5 15. Kd2-d3?
Van kwaad tot erger. De enige verdediging was 15. Da4
15. … Ta8-b8 16. Lc1-e3? Dc5xc4+!!
Browne: “Een gouden gelegenheid, die uniek is in mijn schaakcarrière.
17. Kd3xc4 Lc8-a6+ 18. Pc3-b5 Pd4xb5
en wit gaf op. Het loopt altijd mat, bijvoorbeeld: 19. Pd4 Pd4x+ 20. Kc3 Pe2+ 21. Kd2 Tb2x+ 22. Ke1 Lc3+ 23. Kf2 Pf4+ 24. Kg1 Tg2x mat.
Browne heeft in zijn grote tijd gewonnen van spelers als Reshevsky, Smislov, Tal, en Kortsjnoj, maar ik koos een bijzondere overwinning op Nederlandse grootmeester, omdat ik ook daar bij heb gestaan.
Van der Wiel-Browne (Hoogoventoernooi 1980)
1. e2-e4 c7-c5 2. Pg1-f3 d7-d6 3. d2-d4 c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pb1-c3 a7-a6 6. f2-f4 Pb8-d7 7. Lf1-e2 e7-e5 8. Pd4-b3 b7-b5 9. Le2-f3 Lc8-b7 10. Dd1-e2 Lf8-e7 11. a2-a3 O-O 12. O-O Tf8-e8 13. Kg1-h1 Ta8-c8 14. f4-f5 d6-d5!
Zwart neemt het initiatief over.
15. e4xd5 e5-e4!
Een pseudo-pionoffer, dat uiterst gevaarlijk is voor wit.
16. Pc3xe4 Lb7xd5 17. Pe4-d2 Dd8-c7 18. Lf3xd5 Pf6xd5 19. De2-d3 Pd5-f6 20. Pe2-d4 Pd7-e5 21. Dd3-h3 Le7-c5 22. Pd2-b3 Lc5xd4 23. Pb3xd4 Dc7-c4 24. Lc1-e3 Pe5-g4 25. Le3-g1 Te8-e4 26. Ta1-d1 Dc4-a2 27. Td1-b1 Da2-d5 28. c2-c3 Tc8-e8 29. Tb1-d1 h7-h5 30. Pd4-e2 Dd5-b3 31. Pe2-g3 Db3xd1!!?
Alweer zo’n typische Browne-zet. Later zou Browne met behulp van de computer ontdekken dat dit dameoffer kan worden weerlegd, maar voor een mens in tijdnood is die weerlegging praktisch niet te vinden.
32. Tf1xd1 Te4-e1 33. Td1xe1?
Wie zou hier 33. Td2! hebben gevonden? Met als mogelijk vervolg: 33. … Tb1 34. Dh4 Tee1 35. Pe2 Pe4 36. Td8+ Kh7 37. Dh5x Ph6 38 g4! en ineens is zwart in moeilijkheden. Nu moet wit knokken om te overleven.
33. … Te8xe1 34. Pg3-f1 Te1xf1 35. Dh3-h4 Pf6-e4 36. g2-g3 Pe4-f2+! 37. Kh1-g2 Pg4-e3+ 38. Kg2-f3 Pf2-d1+ 39. Kf3-e4?!
Gevaarlijk. Remise is binnen handbereik: 39. Ke2 Tg1x 40. Dd8+ Kh7 41. De7 Tf1 42. g4 Tf2+ 43. Ke1 hg4x 44. Dh4 Kg8 45. Dd8+ met eeuwig schaak.
39. … Tf1xg1 40. Dh4xh5?
De verliezende zet, vlak voor de tijdcontrole. Jaren later zou de computer aangeven: 40. Dd8+ Kh7 41. f6!! Pg4 42. fg7x Te1+ 43. Kf3 Pe5+ 44. Kg2 Kg7x 45. Dg5+ Kf8 – of 45. … Pg6 46. Dd2 Pe3+ 47. Kh3 en er zijn geen trucjes meer – 46. Dd8+ Kg7 47. Dg5 en weer is het remise.)
40. … Tg1-f1 41. Dh5-g5 f7-f6 42. Dg5-h5 Tf1xf5 43. Dh5-e8+ Kg8-h7 44. De8-c8 Tf5-e5+ 45. Ke4-f3 Pd1xb2 46. Dc8xa6 Pb2-c4 47. a3-a4 Pe3-d1! 48. Da6-c8 Pc4-d2+ 49. Kf3-g2 Pd1-e3+ 50. Kf3-f2 b5xa4 51. Dc8-a6 Pe3-d1+ 52. Kf2-g2 Pd1xc3 53. Da6-d3+ Pd2-e4 en wit gaf op. Een fantastische partij!
Het Parool, 1 september 2012