Het was niet de bedoeling dat mijn weddenschap over de uitslag van de verkiezingen in de krant zou komen, maar nu Bert Vuijsje – de voormalige adjunct-hoofdredacteur van deze krant – erover is begonnen, kan ik natuurlijk niet achterblijven. Daarbij zal ik uitleggen hoe ook u voortaan dit soort weddenschappen kunt winnen. Ik garandeer een winstpercentage van 99,9%.
Toen de SP met 37 zetels in de peilingen op haar hoogtepunt stond, voorspelde ik dat Roemer grote moeite zou hebben om 25 zetels te halen. Na enig onderhandelen, legden Vuijsje en ik de grens op 26. Eronder was voor mij, erboven voor hem, terwijl het bij 26 in gelijkspel eindigde. Vanavond zal blijken dat ik nog veel lager had kunnen gaan.
Het is niet de eerste keer dat ik een weddenschap van Vuisje win. Twee jaar geleden, toen Job Cohen in de peilingen op 35 zetels stond, voorspelde ik dat de verkiezingsuitslag ook voor Cohen veel lager zou uitvallen.
Vuijsje noemde mij een Miesmacher, maar moest mij later toch een mooie fles Bandol komen brengen. Eigenlijk win ik dit soort weddenschappen altijd. Van wijlen Martin van Amerongen, die aan iedereen vertelde dat ik totaal geen verstand heb van politiek, staan in de kelder nog rekken vol wijnflessen.
Hoe komt het toch dat ik altijd al die weddenschappen win? Wat is mijn geheim?
Ten eerste zit in het in mijn genen. Dat klinkt onwaarschijnlijk, maar ik kan het bewijzen. In het standaardwerk Léés die krant over de geschiedenis van het naoorlogse Het Parool beschrijven Gerard Mulder en Paul Koedijk op pagina 101 hoe de verkiezingen van 1946 op de Parool-redactie werd beleefd. De algemene verwachting was dat protestanten en katholieken op de PvdA zouden stemmen. Deze zogenaamde doorbraakgedachte veroorzaakte grote euforie. Alle redacteuren sloten weddenschappen af voor een kwartje per PvdA-zetel. Hoofdredacteur Van Heuven Goedhart (zie foto) zette in op 39 zetels, maar “ook veertig en vijftig vlogen door de zaal”.
En dan schrijven Mulder en Koedijk: “Tegen al dat optimisme stak de verwachting van chef buitenland Leo Pam zwart af: 29 zetels”. Leo Pam was mijn vader. Volgens de auteurs werd hij voor “defaitist” uitgescholden en “draaide Van Heuven Goedhart zich geërgerd om en beende weg; met zulke politieke amateurs als Pam kon hij niet werken”.
En toen kwam de uitslag: de PvdA behaalde precies 29 zetels.
Verslagenheid alom, maar ere wie ere toekomt. “De dag na de verkiezingen, aldus Mulder en Koedijk, “liep Van Heuven Goedhart op de winnaar toe en zei: ‘Meneer Pam, u krijgt van mij honderd gulden per maand opslag”. Dat was toen een enorm bedrag. Jammer dat Bert Vuijsje geen adjunct meer is, want voor de helft – vijftig euro per stukje – had ik het ook gedaan.
Uiteraard heb ik aan mijn vader ooit gevraagd hoe hij aan de 29 zetels was gekomen. Hij gaf twee verklaringen. Ten eerste hebben linkse mensen als wereldverbeteraars de neiging om te optimistisch te zijn over hun eigen kansen. Links is altijd optimistisch, rechts pessimistisch, of zo men wil realistisch. Ten tweede hebben linkse mensen ook meer de neiging om te theoretiseren – het marxisme was toen erg populair – en daardoor ontgaat het hen wat er leeft bij de gewone man. De paradox: links komt op voor de zwakkeren, maar weet niet hoe in de achterbuurten wordt gedacht, was mijn vader al vroeg duidelijk. De opkomst van Fortuyn en Wilders heeft hij niet meegemaakt, maar hij zou er niet door verrast zijn.
De wijze lessen van mijn vader heb ik altijd onthouden. Daar komt in dit tijdsgewricht nog bij dat het electoraat steeds meer gefocust raakt op personen en steeds minder op partijen. Een belangrijk punt is bovendien dat al die peilingen – anders dan steeds wordt gesuggereerd – helemaal geen momentopnames laten zien. Je kunt wel vragen “wat gaat u stemmen als er vandaag verkiezingen zijn?”, maar degenen die meedoen weten al heel lang dat je via de tussentijds peilingen politici kunt beïnvloeden. Het is een instrument om politici vrolijk laten kijken, of eens lekker te laten schrikken. Het is zelfs mogelijk via de polls te sarren, te pesten en treiteren. Je kunt van een blije politici een beteuterde politicus maken. Dat is precies wat er met Emile Roemer is gebeurd. Lol! Het is een spannend spelletje, dat de deelnemers aan peilingen een prettig gevoel van macht geeft.
Daarom is de uitslag van de verkiezingsavond precies zo als ik hem altijd heb verwacht.
De Volkskrant, 11 september 2012. Zie ook voor reacties.