Bent u ook op zoek naar een rolmodel?

Beweringen en bewijzen

Zondagmorgen moest ik iemand ophalen van Schiphol. Het was druk en omdat het vliegtuig vertraging had, kreeg ik ruimschoots de gelegenheid gade te slaan hoe aankomende reizigers werden opgewacht door familie en geliefden.

Hello Goodbye

Zelf heb ik de eerste kus na het weerzien altijd moeilijk gevonden. Hoe lang je elkaar ook kent, het is toch enigszins een vreemde die je in de armen neemt. Even wennen. Ik voel het ook als iets onhebbelijks om direct je mond op die van de ander te drukken. Het zal wel aan mij liggen, maar afscheid en weerzien beleef ik liever op een ingetogen wijze. De laatste jaren is er op dit terrein veel veranderd. Het aankomen is een manifestatie van grote uitbundigheid geworden.
Ik zag hele ontvangstcomités met spandoeken, hoewel er geen prijssporter of astronaut in de buurt was. Er werd uitvoerig omhelsd, geknuffeld en getongd, dat alles zonder enige schaamte voor de omgeving. In verschillende gevallen werd bewust Hello Goodbye nagespeeld, dat televisieprogramma waarin wachtende mensen bij de gate worden aangesproken. Tranen vloeiden rijkelijk en ik had sterk de indruk dat vanuit de ooghoeken werd gekeken of er een camera in de buurt was.

Hello Goodbye is zo populair de het voor velen een model voor het weerzien is geworden. Het zet aan tot imitatie, en misschien moeten wij daar niet al te neerbuigend overdoen, want imitatie is het fundament van al het leren. Het woord “rolmodel” heeft duidelijk een positieve klank. Een paar dagen geleden stond in NRC/Handelsblad dat het Amsterdamse Openbaar Ministerie een experiment uitvoert, waarbij jonge Marokkanen met een taakstraf worden gekoppeld aan een “model-Marokkaan”.

Zo heeft de 16-jarige Fahd Amri (rondhangen, waterpijp roken, fanatiek Ajax-fan) een buddy gekregen in de persoon van Mohammed Belhaj, een net afgestudeerde jurist (28). Op internet zag ik dat het tegenwoordig stikt van de rolmodellen, die op allerlei plaatsen door politie en justitie worden ingezet. In Haren heeft men er nog spijt van dat er geen rolmodellen zijn losgelaten om de gemoederen in bedwang te houden. Er blijkt een enorme behoefte te zijn aan rolmodellen en vanuit dat perspectief bezien kan het geen toeval zijn dat Martin Sommer onlangs in deze krant de held weer op een voetstuk plaatste. Helden, leiders en rolmodellen zijn loten aan dezelfde stam.

De held is ouderwets. Daarbij zie je Jeanne d’Arc, Michiel de Ruyter of Piet Hein voor je. Het rolmodel is modern. Nu zindert Nederland van de rolmodellen, maar in 1984 stond het woord nog niet eens in de Van Dale. Bij een rolmodel denk je aan Madonna, Lionel Messi of Ali B.

rolmodel

Het mooie is dat je jezelf tot rolmodel kunt uitroepen, zoals Maaike kroon deed, de jongste vrouwelijk hoogleraar van Nederland. Ook vond ik het bericht dat de provincie Drenthe zich beschouwt als een rolmodel voor heel Europa. Maar daarnaast kun je ook door anderen tot rolmodel worden gebombardeerd. Onlangs beweerde de schrijver Leon de Winter dat Badr Hari, zodra hij vrijkomt, kan uitgroeien tot een rolmodel voor immigranten. Zo kun je het ook zien.
Toch zou ik niet graag rolmodel zijn. Het is een gevaarlijke roeping. Je wordt geacht alles goed te doen, maar niet alleen jij, je kinderen ook. Er is geen groter kruis te dragen de een kind te zijn van een politieman, een dominee of rechter. Zij mogen nooit door rood fietsen, uit de band springen, coke snuiven of een lekker wijf nafluiten. Met als gevolg dat zij, eenmaal los van de morele terreur van hun ouders, alles doen wat God verboden heeft.

Lang geleden heb ik eens een sciencefiction roman gelezen, waarvan  de titel mij ontschoten is. Het ging om de wereldheerschappij, maar de oorlog had de vorm gekregen van Olympische Spelen, die van minuut tot minuut via de televisie te volgen waren. Elk land deed mee met een legertje soldaten. De soldaat die het laatste overbleef, was de winnaar. Zijn prijs bestond eruit dat hij, terug in de maatschappij, als held alles mocht opeisen wat hij wilde.
Winnaar werd een soldaat die zich in zijn schuttersputje ingroef en lang wachtte. Toen hij eindelijk naar buiten keek, waren alle andere soldaten dood. Hij kwam te voorschijn, maar toen hij als held zijn prijs ging ophalen, bemerkte hij dat hij overal werd gemeden. De mensen vluchtten voor hem weg. Als ik het mij goed herinner, eindigde het in zelfmoord. Het is lonely at the top voor een held, een leider of een rolmodel.

de Volkskrant, 3 oktober 2012