Slachtoffers en daders samen in therapie

Beweringen en bewijzen

De laatste tijd wordt door politici weer veel geklaagd over de slonzige kleding van journalisten. Dus toen ik de foto in de krant zag van Jeroen Recourt en Ahmed Marcouch dacht ik in eerste instantie dat ik van doen had met twee van mijn beroepsgenoten.

Recourt en Marcouch

Recourt droeg een oude, mottige jas met een zwart T-shirtje onder een open overhemd. Verder een zwarte broek, maar bruine ongepoetste schoenen. Marcouch had ook bruine schoenen aan, bij een zwart jack, waaronder nog net een rode trui en de kraag van een blauw gestreept overhemd zichtbaar was.  Mode heeft niet mijn grootste interesse, maar godallemachtig, wat zagen die mannen eruit!

Daar had ik bijna mijn hand voor in het vuur durven steken: dat moesten wel journalisten zijn.

Toch niet. Recourt en Marcouch bleken parlementariërs, allebei voor de PvdA. Die met de ongepoetste schoenen was zelfs een oud-rechter en die met de spijkerbroek een oud-politieman. Ik voelde een heimwee opkomen naar Drees en Wibaut, sociaal-democraten van het eerste uur die nooit de straat op gingen zonder een driedelig pak met vest en horlogeketting. Dat was geen uiting van kapitalisme of kleinburgerlijkheid, maar kwam voort uit een heilig geloof in het verheffingsideaal dat men als politicus of bestuurder aan de arbeider het voorbeeld moest zijn van strijdbaarheid en discipline. Wie er zelf bijloopt als een lapzwans, kan nooit iets voor elkaar boksen dat aan het heil van de mensheid bijdraagt.

Als ik het goed begrijp, zijn Recourt en Marcouch de ‘crimefighters‘ van de PvdA. Een soort Fred Teevens, maar dan anders, want zij vinden dat bij Justitie het roer om moet. Zelf dacht ik dat bij de formatie een uitruil van dossiers had plaatsgevonden en dat de VVD ‘veiligheid’ had gekregen, maar kennelijk is er ruimte genoeg om hier en daar wat te morrelen. Het zal nog even duren, maar niemand kan verbaasd zijn als dit dualisme de huidige coalitie nog gaat opbreken.

Recourt en Marcouch beweren trouwens rare dingen in het interview met de Volkskrant. Zo zei Marcouch: “Dit kabinet moet niet ideologisch zijn, maar logisch zijn. Niet alleen straffen, maar ook behandelen en resocialiseren”.  Zou Marcouch werkelijk niet beseffen dat, naast straffen, ook nog behandelen en resocialiseren bij uitstek een ideologische keus is? Ik zou hier Logica for Dummies als een verheffingscursus willen aanbevelen.

Daders & slachtoffers

Volgens Recourt heeft het vorige kabinet te veel in zwart-wit gedacht. Hij zei: ‘Een dader is slecht, een slachtoffer goed. De realiteit is veel genuanceerder. De daders en slachtoffers kennen elkaar, als familie of buurtgenoten, en hebben er veel belang bij weer met elkaar verder te kunnen gaan’.

Het lijkt wel een discussie over goed en fout in de oorlog, maar afgezien daarvan: hoe stelt Recourt zich de praktijk voor? Dat daders en slachtoffers samen in groepstherapie gaan? Moet veehouder Jasper zich over een jaartje of tien weer helemaal thuis voelen in Oudwoude, waar de broers van Marianne Vaatstra (nu nog: ‘geen straf is hoog genoeg voor hem’) gezellig op hem zitten te wachten voor een partijtje boerenbridge? Iedereen geredresseerd door de reclassering als verheffingsideaal?

Zelf lijkt mij de vermenging van slachtoffer- en daderschap een heilloze weg. Misschien voelen de slachtoffers zich wel het meest opgelucht als zij de dader eens flink in het gezicht kunnen spuwen. In het proces tegen Mohammed B. heeft mevrouw Van Gogh nog gesproken, indrukwekkend voor degenen die haar zijn zoon een warm hart toedroegen, maar voor de dader van geen belang. God had hem nu eenmaal de opdracht gegeven.

Marcouch ziet ‘veiligheid als de hoeksteen van het verheffingsideaal’. Als ik politicus was, zou ik zo’n hooggestemd ideaal graag inruilen voor een lager aantal gestolen fietsen, maar ik geef toe dat ik dan eerder logisch dan ideologisch bezig ben. Het is goedkoop om met verheffing te schermen, als niemand meer weet wat dat begrip nog inhoudt. Als een PvdA-wethouder in Eindhoven de waardeloze grond onder het PSV stadion koopt om de club te redden en de fans rustig te houden, is dat het tegendeel van verheffing.

Meer én gedwongen onderwijs moet natuurlijk weer alles oplossen, maar of het zo gaat lijken is nog de vraag. De Maatschappij tot Nut van ‘t Algemeen, die onderwijs onder het volk wil bevorderen, is opgericht in 1784. ‘t Nut heeft veel bereikt, maar of de zedelijkheid daardoor is toegenomen, of mensen daardoor minder zijn gaan stelen, mishandelen en vermoorden, waag ik te betwijfelen.

de Volkskrant, 28 november 2012. Zie ook voor reacties.