Waar op te letten bij Lance & Oprah

Beweringen en bewijzen

Vannacht is het zover. Dan komt Lance Armstrong een dik uur bij Oprah Winfrey om vragen te beantwoorden over zijn vermeend dopinggebruik. De spanning wordt opgevoerd en erg lang moet het niet meer duren, want steeds meer informatie begint weg te lekken.

Lance+Oprah

Het ziet er naar dat het interview alles krijgt van een religieuze gebeurtenis. Zo sijpelt door dat het gesprek de vorm heeft gekregen van een biecht.

De kerkelijke biecht moest van oudsher voldoen aan strenge regels. De biechteling hulde zich in donkere kleding, ging op een stil uur naar de kerk en sloop pas de biechtstoel in, als hij (of zij) zich ervan had vergewist door niemand te zijn gespot.  In de biechtstoel was het nauw en donker.

De biechtvader en biechteling waren strikt van elkaar gescheiden, waarbij de biechtvader werd geacht niet te weten naar wie hij luisterde.

Het hele ritueel speelde zich af in het diepste geheim. Beide deelnemers namen hun taak zeer serieus. God luisterde immers mee en uiteindelijk was Hij het ook die zonden zou vergeven. Menig biechtvader heeft handenwringend voor het morele probleem gestaan of hij het geheim van de biecht moest doorbreken door de politie of andere betrokkenen in te lichten. Vanwege het dramatisch karakter is het een geliefd motief geweest in literatuur en film.

Ik ben geen expert, maar mijn indruk is dat de biecht in Nederland nog maar weinig wordt gepraktiseerd. Een klassieke biechteling kom je in de Kalverstraat net zo vaak tegen als een Papoea met een peniskoker. Men is cynisch geworden over de biecht. “God zal me wel vergeven, dat is per slot zijn vak”, heeft Heine gezegd.

Ook de biecht van Armstrong zal religieus van aard zijn, maar in haar moderne verschijningsvorm zal zij tegenovergesteld zijn aan wat in de kerk gewoon was. Want ga maar na. De biechtvader is een biechtmoeder geworden. En dat de biecht geheim blijft is juist niet de bedoeling. Hoe meer kijkers hoe beter en vermoedelijk gaan er meer dan een miljard mensen kijken.

Dat betekent ook dat absolutie niet zal worden verleend door God, maar door Het Publiek. Gaan aan het eind de duimen omhoog dan heeft Armstrong het gered en zal hij – na een passende boetedoening – zijn leven kun vervolgen. Ootmoedigheid is daarbij het sleutelwoord. Maar gaan de duimen omlaag, dan is er nauwelijks ontsnapping. Het leven zal dan een hel voor Armstrong worden. Hij zal worden vervolgd in talloze rechtszaken. Plukteams zullen ver gaan en hij zal de status krijgen van “little vermin” – klein ongedierte. De straf van het Publiek is zo mogelijk nog zwaarder dan de straf van God. Laat het Grote Publiek het Wetboek van Strafrecht schrijven en je zit zo honderdvijftig jaar voor het stelen van een brood.

vergeven 2

Misschien overdrijf ik. Toen ik het internet afstruinde constateerde ik tot mijn verbazing dat, naast de traditionele kerken, een uitgebreide vergevingsindustrie is ontstaan. Bij verschillende instanties kun je terecht om te leren hoe je vergiffenis moet schenken. Daar kun je cursussen en therapieën in vergevingsgezindheid volgen.

De behoefte om wraak te nemen en het onvermogen om te vergeven, schijnt levens te vergallen, vooral bij de wraaknemers zelf. Volgens het Pyschologie Magazine “vermindert vergeven gevoelens van boosheid, depressie en stress en is het goed voor je relatie en voor je gezondheid”. Dat zou gebleken zijn uit een Stanford-onderzoek van de psycholoog Frederik Luskin. Het klinkt bijna als een wondermiddel. Het Psychologie Magazine biedt een test aan waarmee je je eigen vergevingsgezindheid en wraaklust kunt meten en mocht je daarop hoog scoren, dan is er het zes-stappen-plan aan om van je woede en je boosheid af te komen.

De harde krachten willen zwaardere straffen, de zachte krachten willen vergeving. Beiden tendensen zijn zichtbaar in onze maatschappij. Berouw tonen is nog altijd een effectieve methode om met de lagere straf van de vergeving weg te komen. Helemaal mooi is “oprecht berouw”, maar hoe je dat oprechte wel kunt vaststellen, weet niemand.

Over zijn strategie zal Lance Armstrong lang hebben nagedacht. Of hij in de hypocriete wereld van het wielrennen werkelijk schuldig is, is een heel andere kwestie. Maar onder enigerlei vorm van boetedoening kan hij niet uit. Dat wilde God al zo. Nu zit Oprah als vertegenwoordiger van Het Publiek op de stoel van de hoogste rechter. Zodra u donderdagnacht medelijden voelt, weet u dat wij er toch weer zijn ingetuind.

de Volkskrant, 16 januari 2013