Van stack ranking and creative destruction

Columns

Laatst zat ik te lunchen met een hoofdredacteur van een blad, dat een onderdeel is van een groot concern. Wij bespraken grootse plannen, die helaas niet meer zo groots kunnen zijn als vroeger, want er zit de klad in de papieren media. Wij zouden koffie nemen, toen mijn tafelgenoot op zijn horloge keek.

Ojee, hij moest gaan. Hij moest op de burelen zijn gezicht laten zien.

“Hoezo?”, vroeg ik, “je bent toch de hoofdredacteur? Jouw mensen gaan toch niet muiten als je er even niet bent”.

Nee, dat was het niet. Zijn redactie was hem volkomen toegewijd. Hij deed het voor zijn bazen: altijd laten zien dat hij aanwezig was om zijn troepen aan te moedigen. Hij gaf mij een hand en  ik bleef verbluft achter. Hij vreesde dus voor zijn baan.

Werknemers in crisistijd hebben het zwaar. Hoe groter de werkloosheid, hoe minder zij te eisen hebben. Zij zijn bang voor ontslag en accepteren noodgedwongen loonsverlagingen. Onder andere omstandigheden zou er worden gestaakt, maar nu kijkt men wel uit. De vakbeweging is niet eens een papieren tijger, maar een papieren poes.

Stack ranking

In dit opzicht zijn de Verenigde Staten ons voorland. Onlangs las ik dat Microsoft na hooglopende protesten de zogenaamde “stack ranking” heeft geschrapt. Stack ranking is een verschijnsel, dat optreedt in een tijd van machtige werkgevers en onmachtige werknemers. Tijden die veel lijken op de onze. Bij stack ranking wordt het management van elke afdeling geacht zijn werknemers op een hiërarchische wijze te rangschikken. Microsoft heeft ze opgesplitst in drie categorieën: de toppers, de middenklasse en de slechte werknemers. Het is echter niet toegestaan om iedere werknemer in de hoogste klasse op te nemen. Elke categorie moet worden ingevuld, met als gevolg dat alleen de toppers tevreden zijn. De rest voelt zich te laag is ingeschaald.

Bij stack ranking prevaleert het systeem boven een juiste beoordeling. Hoe sterker de afdeling, hoe groter de kans om als topper in de laagste categorie terecht te komen. Stack ranking “is bloody system of sadism”, zei een van de Microsoft medewerkers. Toen het tenslotte werd afgeschaft, had het management alleen bereikt dat door onderlinge afgunst de arbeidsverhoudingen waren verziekt.

Microsoft beloofde beterschap. “Wij zullen voortaan meer nadruk leggen op groei en de ontwikkeling van individuele werknemers”, schreef Lisa Hummer, chef Human Resources. Overigens heeft Chintan Vaishnav, professor op MIT, al jaren geleden voorspeld dat dit een rankingsysteem, gebaseerd op “straffen door belonen”, op den duur voor grote problemen zou zorgen.

Omdat een crisis ook de tijd is voor “creative destruction”, zoals Schumpeter het noemde, zijn er meer bedrijven die aan de rankings beginnen te twijfelen. Bij Adobe zijn ze inmiddels afgeschaft. Daardoor is meteen 80.000 (!) uur bespaard aan de evaluatie van medewerkers. Volgens Adobe houden die evaluatie zich alleen maar bezig met de vraag hoe het in het verleden is gegaan, en zijn ze daarom ook contraproductief. Een werknemer leert misschien van zijn fouten uit het verleden, maar hij leert nog meer van zijn fouten die hij denkt in de toekomst te gaan maken.

Twee dagen na onze lunch belde werd ik gebeld door de hoofdredacteur. Hij moest op gesprek komen bij zijn bazen. “Het beste scenario is nog”, zei hij, “dat iedereen wordt ontslagen en dat je daarna kunt solliciteren naar je eigen baan”. Hij klonk somber en had er hoorbaar weinig vertrouwen in. “En dan maar hopen dat je wordt aangenomen tegen een lager salaris”, voegde hij eraan toe.

Ik zei met hem mee te leven en wenste hem veel succes bij de sollicitatie voor een baan, die vijf jaar geleden al had gekregen.

Incompany, december 2013