The Max Pam Globe
- Sinds 1998
- 25-04-2024
- @maxpam1 volgen © Max Pam
Michel Faber, Eva, Scarlett en Theo van Gogh
Beweringen en bewijzen
In 2000 verscheen de roman Under the Skin van de Nederlandse Australiër Michel Faber, die intussen in Schotland was gaan wonen. Hoewel er een sciencefictionachtige waas hangt over dit angstaanjagende boek hangt, las ik het in één nacht uit.
Een jonge vrouw met opgespoten borsten pikt met haar auto mannen op, die zij vervolgens aflevert bij een boerderij. Daar worden zij gemutileerd en levend gehouden in met een vloeistof gevuld bassin. Tot zij worden vermalen en verwerkt tot een puree-achtige substantie. Under the Skin is een allegorie, die op verschillende manieren is uit te uitleggen. Ik gaf de roman aan Theo van Gogh en zei dat dit helemaal een boek was voor hem – nog eens iets anders dan Een dagje aan het strand of Terug naar Oestgeest.
Hij was het helemaal met me eens en niet veel later reisden wij met een cameraploegje naar Schotland om een bezoek te brengen aan Michel Faber, die door de The Times al was omschreven als een bijzonder excentrieke figuur. Wij zouden Faber eerst gaan interviewen.
Er lag al sneeuw, want de winter kwam eraan. Dwars door de Schotse Hooglanden werd het een dodemanstocht. Het busje lag slecht op weg en links rijden met zo’n grote bak bleek niet mijn fort. Ik botste bijna op een blinde muur en niet lang daarna kregen wij bij het inhalen een klapband. Ook scheelde het weinig of wij waren van rotspunt afgetuimeld. Tenslotte vonden wij een onderkomen in Schots Manor, niet ver van het adres waar Faber woonde met zijn tweede vrouw Eva Youren en haar twee zoons. Toen wij de volgende morgen voor de deur stonden, bleek de familie Faber te wonen in een afgelegen stationnetje. Eerst dachten wij nog dat het stationnetje niet meer werd gebruikt, maar dat bleek een vergissing. In de tot huiskamer omgebouwde wachtkamer zaten wij juist aan de thee, toen een lokale diesel stopte. De passagiers keken vanuit hun wagons verbaasd naar het tafereeltje, maar Faber leek zich daar niets van aan te trekken. Hij nam nog eens slok, maar niet – zoals The Times al had beschreven – uit een kopje, maar uit de tuit van de theepot. Ook Fabers slaapkamer grensde aan het perron, zodat passerende reizigers hem soms in bed konden zien liggen.
Het interview met de schrijver verliep moeizaam. Meestal lag hij inert tussen de kussens op de bank en maakte hij een wereldvreemde indruk, maar dat kan ook theater zijn geweest. Hij werd geheel verzorgd door zijn vrouw, die ook een genegenheid voor Theo begon te ontwikkelen. Die toenadering bleef niet onbeantwoord en aan het eind van de dag leek het of Theo verliefd was geraakt. Hij had toch al de neiging om op oudere vrouwen te vallen. Hij liep bijna zangerig door het huis en nooit heb ik hem zo hulpvaardig gezien. Des te moeilijker is te bevatten dat Eva onlangs aan kanker is overleden en dat Faber heeft aangekondigd nooit te zullen schrijven, aldus The Guardian.
Buiten was het bitterkoud, maar op gegeven moment zouden wij Faber interviewen op de steiger van een bevroren meertje. Witte rook verscheen uit onze monden en wij stonden te stampvoeten, maar Theo leek geen last te hebben van de blote navel, die als altijd onder zijn door de was gekrompen T-shirt uitstak. Ineens wilde Faber nachts geïnterviewd worden, liftend langs de A9 van Edinburgh naar Aviemore, die in het boek “De weg des Doods” wordt genoemd. Zo geschiedde. Ook namen wij een kijkje bij het huis, dat model heeft gestaan voor de vleesverwerkende boerderij.
Op de terugweg reed ik nog een zijspiegel eraf, maar gelukkig kwamen wij heelhuids aan. In Nederland riep Theo “take care!” en ging meteen aan het werk. Hij is dagenlang bezig geweest met de montage. Toen het werkstuk af was – half interview en half documentaire – wilde geen omroep het hebben. Te moeilijk en te Theo.
Momenteel is in Nederland de speelfilm Under the skin te zien, in de regie van John Glazer en met de heerlijke Scarlett Johansson in de hoofdrol. Schotland in de winter bij ondergaande zon – al die lugubere locaties staan er schitterend op, maar een paar dingen had Theo beslist beter gedaan. Ook minder natuurlijk.
Op 2 aanstaande november is het tien jaar geleden dat Theo van Gogh is vermoord. Hij zal u niet ontgaan. Veel verplichte nummers zullen langskomen: het 137ste interview met Job Cohen en het 84ste met Rita Verdonk. Enzovoort. Maar misschien kan de Publieke Omroep eens op zoek gaan naar Theo’s portret van Michel Faber. Daar zit veel in van Theo zelf.