The Max Pam Globe

De rustplaats van Bobby Fischer

Beweringen en bewijzen

Bij de dood van Bobby Fischer moest ik denken aan een gedicht van Jan Luyken, dat begint met de strofe:

Droom is het leven, anders niet;
‘ t Glijdt voorbij gelijk een vliet
Die langs steile boorden schiet
Zonder ooit te keren”.

In 1972 kreeg ik als jong journalist mijn eerste grote opdracht. De Volkskrant vroeg of ik de schaaktweekamp wilde verslaan tussen wereldkampioen Boris Spasski en zijn uitdager Bobby Fischer. En zo vloog ik met Loftleidir Airlines naar Reyjavik, waar ik logeerde in het Loftleidir Hotel. Het was zomer, de zon ging nauwelijks onder en die paar uren slaap die er temidden van alle emoties overbleef, bracht je door bij daglicht. Het was de eerste keer dat ik de wereldpers in actie zag. Die holde van het ene gerucht naar het andere. Overal en nergens was Bobby te zien geweest. lees verder

Een prachtig maar droevig boek

Boeken etc

Julia
Otto de Kat
Uitgever: G.A. van Oorschot
Sterren: * * *

Het gaat misschien een beetje ver om de boeken van Otto de Kat – Man in de verte en De inscheper – avonturenromans te noemen, maar dat het in het werk van deze auteur gaat om een eenling die de wereld aan zich voorbij ziet razen, zoveel is wel duidelijk. In de romans van Otto de Kat, pseudoniem van de uitgever Jan Geurt Gaarlandt, bereist de hoofdfiguur doorgaans verre streken. Never a dull moment, schreef ik al eens, het ene moment daalt de hoofdpersoon af in een Zuid-Afrikaanse goudmijn en het volgende moment ligt hij al weer te spartelen in Zuid-Chinese Zee. Bij De Kat mag het leven beslist niet onopgemerkt voorbijgaan – vader, moeder, wereld, knekelhuis! lees verder

Misverstanden over Geert Wilders

Columns

Nu het er naar uitziet dat zijn Koranfilm er werkelijk zal komen, is het goed vier misverstanden over Geert Wilders in het oog te houden als straks de emoties losbarsten.

Misverstand 1: Geert Wilders is een populist.
Dit misverstand is vooral door de socioloog J.A.A. van Doorn in de wereld gebracht. lees verder

Plagiaat als een maatschappelijk nuttige functie

Invallen

In de literatuur wordt plagiaat beschouwd als een ernstig vergrijp. Adriaan van Dis is er bijna om gekruisigd en de doorbraak van Jan Siebeling was misschien eerder gekomen als hij in 1987 niet het verhaal Wijk Bellestein had overgeschreven uit La ronde et autres faits divers, een bundel van de Franse schrijver Le Clézio. Plagiaat komt niet altijd uit, maar wie wordt ontmaskerd, blijft vaak zijn hele leven gebrandmerkt als een dief.

Maar geldt plagiaat ook in het publieke domein? Of gaat het hier om informatie die algemeen toegankelijk dient te zijn. Gaat het om informatie die van iedereen is en die daarom geen echte eigenaar kent? lees verder

Bobby Fischer is dood (1943-2008)

Schaken

Op IJsland is door Gardar Sverrisson bekend gemaakt dat de schaker Bobby Fischer is overleden. Robert James Fischer, zoals hij voluit heette, is 64 jaar geworden. Dat is natuurlijk de ideale leeftijd voor een schaker, want het schaakbord heeft 64 velden.

Het schaken heeft altijd een grote aantrekkingskracht uitgeoefend op hen die vrijgevochten door het leven willen gaan en nu is met Fischer de laatste der grote schaakbohémiens gestorven. lees verder

Zo onstéllend provinciaal

Beweringen en bewijzen

Herinnert iemand zich nog Cees Berkhouwer? Dr. Cees Berkhouwer (1919-1992), advocaat van beroep, toegetreden tot de VVD, lid van de Tweede Kamer en later ook nog even voorzitter van het Europees Parlement. Op de televisie maakt hij reclame voor melk, maar als er geen camera in de buurt was dronk hij liever iets anders.

Bijnaam: Boerenkees.

In zijn “Europese” tijd, werd hij een keer gesnapt toen hij op een receptie zijn zakken stond te vullen met heerlijkheden als oesters, kaviaar en gerookte zalm. Er waren – naar ik meen – ook uitstekende sigaren bij, want het was de tijd dat er nog gerookt mocht worden. Boerenkees, de vrolijke levensgenieter, die al snel doorging voor een flamboyante, on-Hollandse figuur. lees verder

Eenzaam en alleen in het heden

Boeken etc

Eenzaam heden
Naema Tahir
Uitgever: Prometheus
Sterren: * *

Twee jaar geleden kwam Naema Tahir als een Sheherazade het Nederlandse literaire wereldje binnendansen met haar verhalenbundel Kostbaar bezit. Op exotische muziek deinde zij als een Oosterse schone, die zich terdege bewust is van haar erotische uitstraling en die daarbij ook nog eens intelligent en grappig was. Op de televisie viel Jeroen Pauw als een blok voor haar en veel kijkers deden hetzelfde, gezien de exploderende oplagecijfers. Bij Naema Tahir leek alles op zijn plaats te vallen. Naast al deze positieve eigenschappen bleek zij ook nog eens iemand te zijn, die met succes was geïntegreerd in de Nederlandse samenleving. Haar ouders verlieten Pakistan en … lees verder

Van Westerloo vond zijn Waterloo

Columns

Toen onlangs de nieuwe editie uitkwam van Is er nog iets leuks vanavond?, het naslagwerk van Bert van der Veer over de Nederlandse televisie, werd de schrijver ervan in de Volkskrant geïnterviewd. En zo zei Van der Veer onder meer over RTL-baas Fons van Westerloo: “Ik nomineer Fons als de volgende minister-president van Nederland… lees verder

Kliniek voor hele, hele vage klachten

Beweringen en bewijzen

In de film High Anxiety speelt Mel Brooks de zenuwarts Richard Thorndyke, die gespecialiseerd is in fobieën. Als geneesheer-directeur beheert hij een inrichting, die op de buitendeur groot wordt aangekondigd met het bord: Psychoneurotic Institute for the Very, Very Nervous.

Binnen probeert zijn personeel patiënten te genezen van allerlei duidelijke en minder duidelijke kwalen, hetgeen in de praktijk betekent dat zij bang worden gemaakt door sister Diesel, een hoofdverpleegster van Duitse afkomst, die is aangesteld om de discipline te handhaven. lees verder

De generatie van de promiscuïteit

Boeken etc

Vriendendienst
Aleid Truijens
Uitgeverij: Cosee
Sterren: * * *

De laatste tijd lees ik nogal wat beschouwingen, waarin meedogenloos wordt afgerekend met de jaren zestig en zeventig. Dat was een tijd van muddleheaded idealisten, die er eigenlijk niets van terecht hebben gebracht. In het dagblad Trouw maakte Rob Schouten onder het kopje Demasqué der utopisten onlangs een kleine inventarisatie. “Een bont en heterogeen palet op van linksgeoriënteerde idealisten en utopisten”, schreef hij, bestaande uit “provo’s, hippies, Cubagangers, langharigen, communistische en maoïstische fellowtravellers, Vietnamdemonstranten, Kabouters, rebelse studenten, milieuactivisten, feministen en krakers”. lees verder

Het tv-moment van het jaar 2007

Columns

Heef u gestemd voor het TV-moment van het jaar 2007? Zo ja, dan hoop ik in elk geval dat u niet hebt gestemd op De ontknoping van de Grote Donorshow. U moet het natuurlijk zelf weten, maar ik heb het niet zo op dat programma. Ik ben geen liefhebber van het Banana Split-genre, waarbij voor de gek houden het uitgangspunt is. lees verder

Het knagend geweten van oud-politici

Buitenhof

Het komt regelmatig voor dat oud-politici na hun pensioen meer begaan zijn met vraagstukken van recht en rechtvaardigheid dan in de tijd dat zijzelf aan de macht waren.

Neem Dries van Agt.
Tegenwoordig maakt hij zich sterk voor het lot van het onderdrukte Palestijnse volk. In het kader van deze nobele missie is hij wekelijks op de televisie te zien, waarbij hij niet zelden een gezicht opzet dat op huilen staat. Afgelopen vrijdag nog zei hij in Nova, dat hij in zijn leven nog nooit zo hard had gewerkt. Toen hij nog minister-president was, had hij tijd genoeg om naast het regeren ook nog te wielrennen en uit te slapen, maar voor de Palestijnse zaak roept het geweten hem al vroeg uit bed.

Tussen 1977 en 1982 is Van Agt premier geweest in drie verschillende kabinetten en daarvoor was hij ook nog minister van Justitie. In die periode speelde de Palestijnse kwestie ook al. Zo vond in 1978 een vredesoverleg plaats op Camp David, het buitenverblijf van de Amerikaanse president. De PLO van Yasser Arafat mocht daar niet aan meedoen, zodat de onderhandelingen voor de Palestijnen op niets uitliepen. Van Agt had toen als premier luidkeels van zijn ongenoegen blijk kunnen geven, maar hij hield zijn mond. Na 28 jaar, nu Van Agt geen machtsmiddelen meer heeft, gaat hij zijn opvolgers vertellen wat hijzelf heeft nagelaten.

Een andere oud-premier die steeds geëngageerder wordt, is Van Agts opvolger Ruud Lubbers. Die was tussen 1982 en 1994 premier van Nederland. In 2000 werd hij door de Verenigde Naties gevraagd Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen te worden, een functie die hij moest neerleggen toen hij zijn naam in verband werd gebracht met ongewenste intimiteiten. Lubbers ontkende, maar een rapport gaf hem ongelijk. Nu zou je verwachten dat iemand die op zo’n manier het veld moet ruimen, zich in bescheidenheid zou terugtrekken, maar niet Lubbers. Misschien zie ik het verkeerd, maar soms heb ik de indruk dat hoe meer bekend wordt dat Lubbers zich in het persoonlijk verkeer heeft misdragen, hoe meer hij zich wil inzetten voor de vluchtelingen in de wereld.

En dan hebben wij Hans Dijkstal. Hij was tussen 1994 en 1998 minister van Binnenlandse Zaken en vice-premier. Zijn val kwam na de moord op Pim Fortuyn en de voor zijn partij desastreus verlopen verkiezingen van 2002. Tegenwoordig pleit Dijkstal als lid van allerlei commissies voor “verantwoordelijkheid”, een begrip dat al bijna net zo gedevalueerd is “respect”. De komende tijd krijgen wij het woord “verantwoordelijkheid” veel te horen.

Ieder mens is verantwoordelijk voor zijn daden, maar ben je ook verantwoordelijk voor de daden van een ander, dat is een vraag die gaat spelen als Geert Wilders met zijn anti-Koranfilm uitkomt. Nog nooit heeft iets dat nog niet eens bestaat zo veel publiciteit gekregen, dus kun je je afvragen wie verantwoordelijk is voor al die luchtfietserij, maar stel nu eens dat er inderdaad Nederlandse ambassades worden bestormd en dat in Pakistan doden vallen. Is Geert Wilders, is Nederland, zijn wij als Nederlandse staatsburgers, daar dan medeverantwoordelijk voor? Hoe lang zijn de aanvoerlijnen van de verantwoordelijkheid eigenlijk? Zijn wij bijvoorbeeld verantwoordelijk of medeverantwoordelijk als een zelfmoordenaar, die de film van Wilders niet eens heeft gezien, zich opblaast in een mensenmenigte.

Dijkstal vindt van wel. Je moet altijd rekening houden met de knettergekte van anderen.

Daar zit misschien iets in, maar de laatste tijd begin ik steeds meer sympathie te krijgen voor Wim Kok, die na zijn pensioen gewoon een goed betaald baantje bij de ING heeft genomen.

Buitenhof, 13 januari 2007

Beste boek 2007, plus de speech voor Tim Krabbé

Verhalen

Het is dit jaar voor de vijfde keer dat de Max Pam Award wordt uitgereikt. Met nadruk op het woord AWARD, want de Max Pam Award is geen gewone prijs. De Max Pam Award zet zich namelijk af tegen alle andere Nederlandse literaire prijzen. Het Engelse woord Award was nodig om dat te onderstrepen.

Ik wil niet zeggen dat de Max Pam Award, toen hij in 2003 voor het eerst werd uitgereikt, bedoeld was als een grap, maar diep in mijn hart had ik toen het vermoeden dat de Max Pam Award geen lang leven was beschoren. Het is waar dat er meer prijzen bestaan die verwijzen naar de naam van een befaamd iemand: de Erasmusprijs, de PC Hooftprijs, de Huijgensprijs en de Anna Blamanprijs, dus waarom ook niet de Max Pam Award? lees verder

Het dieet van de anti-genieter

Beweringen en bewijzen

Dat Nederland weer een door en door moralistisch land is geworden, wordt niet alleen bewezen door de oproep van Doekle Terpstra, maar ook door de onafzienbare stoet van cabaretiers die afgelopen dagen via de televisie aan ons voorbijtrok. Bijna allemaal waren het dominees tot in het diepst van hun botten, en van de meeste conferences heb ik dan ook de eindstreep niet gehaald.

Toch heb ik tijdens de feestdagen een paar keer onbedaarlijk gelachen, maar dat was in de schaarse momenten dat ik mij even kon terugtrekken met een boek. Van Jacques Gans (1907-1972) is bekend dat hij tijdens het schrijven van zijn Telegraaf-stukjes ineens in een luid gelach kon uitbarsten over wat hijzelf geschreven had, maar de lach van de schrijver hoeft nog niet identiek te zijn aan die van de lezer. lees verder

Trouw en Doekle’s oproep

Columns

Een oud-redacteur van het dagblad Trouw vertelde mij onlangs het volgende. Toen Pim Fortuyn in 2002 werd vermoord, moest er natuurlijk ook in Trouw een necrologie komen. Maar wat bleek? In geen enkel stuk dat in Trouw had gestaan, was een origineel citaat van Fortuyn te vinden. lees verder

Een rustpunt in ons leven

Columns

De jaarlijkse kersttoespraak van Koningin Beatrix is voor mij hét rustpunt van het jaar. Ik ga er dan altijd even voor zitten en denk dan: “Hè, hè, ik zit”. Even het hoofd leeg maken voor het nieuwe jaar – daar gaat het om. De koningin komt altijd met nieuwe inzichten, die ik toch al eens eerder heb gehoord, zodat ze uitstekend passen bij oud en nieuw. lees verder

Klant-en-klaar en doe-het-zelf

Tip van Nel

Nelleke Noordervliet vult haar eigen hoekje met allerhande tips op huishoudelijk gebied.

Tip 10: Van kant-en-klaar naar doe-het-zelf

Laatst nog wel eens geprobeerd een struik boerenkool te scoren bij ’s lands grootgrutter? Of een kropje gewone sla? Afkokende eigenheimers? Opperdoezen? Klapstuk? Reuzel? De meest eenvoudige produkten van het land en het seizoen worden verdrongen door kant-en-klaarmaaltijden in alle soorten en maten. lees verder