The Max Pam Globe

Het is jaloezie

Invallen

Nausicaa Marbe heeft de Koran erbij gepakt. “Zolang het nog kan”, schrijft ze verontrust, alsof een meerderheid van de Tweede Kamer van plan is morgen dat boek te verbieden. En dan citeert zij Sura 4, vers 32: “En begeert niet wat Allah aan sommigen uwer meer gegeven heeft dan aan anderen”.

Om vervolgens zelf tot de volgende uitleg te komen: “Zo horen we het graag, in vruchtbare eensgezindheid met de Bijbel. Een boodschap van kraakheldere eenvoud bovendien: nijd en jaloezie, daar wordt niemand beter van. Dat splijt, verdeelt en vervreemdt maar – polarisatie troef”. lees verder

August, de slijter en de dood

Beweringen en bewijzen

“De dood van een enkeling is een tragedie, maar de dood van miljoenen is statistiek”, heeft Joseph Stalin gezegd. Ergens daar tussenin ligt mijn gevoel als ik tegen oud en nieuw de traditionele krantenpagina’s bekijk, waarop de fotootjes staan afgedrukt van hen die ons het afgelopen jaar zijn ontvallen. Sommigen kende ik persoonlijk, van anderen kende ik alleen de naam en van de rest had ik niet of vagelijk gehoord.

Om met de laatste groep te beginnen: degenen die daartoe behoren, zijn voor mij statistiek. Teun Tolman (83), een Friese boer die nog voor de CHU in de Tweede Kamer heeft gezeten, roept geen aha-Erlebnis op. De naam Aart Koopmans (60), grondlegger van de alternatieve Elfstandentocht, zegt mij ook niets. lees verder

Ultiem lijstje 2007

Columns

Ook dit jaar mijn Ultieme Lijstje van het jaar 2007.

– Politicus van het jaar: Geert Wilders. Tot ergernis van velen ook als zodanig uitgeroepen. Wil de Koran verbieden, maar geen politicus hield hem voor dat wie verbieden wil ook de mogelijkheid oproept zelf verboden te worden. Dat zijn tegenstanders geen idee hebben hoe ze hem moeten aanpakken, bleek tot op de laatste dag van het jaar. lees verder

My 61 Memorable Games

Schaken

Normaal gesproken moet het deze week gaan over de opzienbarende Gata Kamsky, die de World Cup 2007 heeft gewonnen door in de finale Aleksej Sjirov te verslaan. Maar er is curieus nieuws over Bobby Fischer.

Deze week verscheen plotseling op site van het Canadese veilinghuis eBay de mededeling dat er een nieuwe editie zou komen van My 60 Memorable Games, het beroemde schaakboek van Fischer. De nieuwe editie moet My 61 Memorable Games heten. lees verder

Borduren is cool en internationaler dan voetbal

Beweringen en bewijzen

Laat ik voorop stellen dat mijn echtgenote een moderne, dynamische vrouw is. Ze heeft haar eigen bedrijf met een eigen website en met medewerkers die een kerstpakket krijgen. Ze heeft ook nog een eigen rubriek in de krant en ze is de coach van Turkse jongeren, die moeite hebben met integreren. Om mij tegen de levenslust van mijn vrouw te wapenen, speel ik de onverstoorbare man, die het liefst achter zijn bureau zit.

Maar zodra de wereld is uitgeraasd, neemt mijn vrouw een bezigheid ter hand waar ik mij telkens weer over verbaas.
Zij doet het overal, maar het liefst voor de open haard met de televisie aan. lees verder

Wij weten het, maar hoe kom je ergens achter?

Columns

Volgens een deze week verschenen rapport van de Nederlandse Nieuwsmonitor hebben de media een aanklagende en veroordelende rol gespeeld in de Mabelgate-affaire. Mabel Wisse Smit, de latere echtgenote van prins Johan Friso, zou een verhouding hebben gehad met crimineel Klaas Bruinsma. Ze zou daarover hebben gelogen, met als gevolg: geen toestemmingswet. lees verder

Oorlog lost niets op, of wel?

Buitenhof

De historicus H.L. Wesseling, die ik zeer bewonder, heeft vijftien jaar geleden een essaybundel geschreven met de titel: Oorlog lost niets op. Veel mensen zijn die mening toegedaan, maar Wesseling bedoelde het ironisch. Sommigen oorlogen hebben inderdaad niets opgelost, maar andere oorlogen hebben wel degelijk iets opgelost. Soms waren die oplossingen tijdelijk, dat is waar, maar soms weer ook niet. Bovendien zijn sommige oorlogen rechtvaardig, terwijl andere oorlogen dat niet zijn, waaruit automatisch volgt dat de ene oorlog rechtvaardige oplossingen oplevert, terwijl in het andere geval de oplossingen juist onrechtvaardig zijn. Daar komt nog bij eens bij dat in sommige oorlogen het middel in geen enkele verhouding staat tot het doel. Een rechtvaardige oorlog kan gewonnen worden door met een kanon op een mug te schieten.

Aldus redenerend komt Wesseling uit bij de vraag wat de geschiedenis ons leert over het nut en de betekenis van oorlog. En zijn antwoord luidt: “Niet bijzonder veel en ook niet iets bijzonder duidelijks”.

Mooi is dat!

Schrijft een hooggeleerde professor uit Leiden een dik boek over oorlogen en dan blijkt dat de geschiedenis ons maar heel weinig leert over oorlogen en dat de weinige lessen die wij uit de oorlogen kunnen trekken ook nog eens bijzonder onduidelijk zijn.

Het komt er dus op neer dat wij met praktisch met lege handen staan als wij bijvoorbeeld stelling moeten nemen ten aanzien van de missie in Afghanistan. Wij zijn als de schaker die op een hoop van zegen een zet doet, zonder dat hij het flauwste idee heeft hoe het afloopt.

En juist de afloop is cruciaal.

Het onaangename van oorlogen is namelijk dat de uitkomst bepaalt of het voeren van die oorlog ethisch verantwoord was. Stel eens dat de geallieerden de Tweede Wereldoorlog hadden verloren, dan waren al die honderdduizenden soldaten voor niets gesneuveld. Hitler was er niet minder abject door geworden, maar een rechtvaardige oorlog verliezen door gebrekkige voorbereiding of andere stommiteiten, is ook moreel verwerpelijk. Of anders: de idealen van Salvador Allende moge hooggestemd zijn geweest, maar als het gevolg van zijn optreden is dat Pinochet jaren lang een dictatuur kan vestigen, dan moet dat ook Allende zelf zwaar worden aangerekend.

Men is niet alleen verantwoordelijk voor zijn daden, maar ook voor de gevolgen daarvan. Aan goede bedoelingen alleen hebben wij niets. Die kosten alleen maar levens.

“Kerst is ook het feest van de oprechtheid”, heeft Koningin Beatrix eens gezegd. Maar het is de vraag of je met oprechtheid alleen ver kunt komen in het gevecht. De eerste krijgsheer die over kunst van oorlogsvoeren heeft geschreven was de Chinees Sun Tzu. Hij deed dat in de vierde eeuw voor Christus. Sun Tzu was de meester van de discipline. Toen hem werd gevraagd of hij de 180 giechelende concubines van de Koning in het gareel kon brengen, gaf hij de concubines een bevel. Toen daarop nauwelijks werd gereageerd, liet hij twee concubines het hoofd afhakken, waarna hij aan de rest geen kind meer had.

Maar Sun Tzu zei ook: “Oorlogsvoering is gebaseerd op misleiding.

Daarom:

Wanneer krachtig, lijk machteloos.

Wanneer actief, lijk inactief.

Wanneer dichtbij, lijk ver weg. Wanneer ver weg, lijk dichtbij.

Als ze een voordeel hebben, verleid hen.

Als ze veilig zijn, wees dan voorbereid.

Als ze sterk zijn, vermijd hen.

Als ze nederig zijn, maak ze arrogant.

Als ze rustig zijn, verstoor hun rust.

Als ze verenigd zijn, verdeel ze.

Als ze verward zijn, verpletter hen”.

Denk achter de kerstgans ook eens aan die harde werkelijkheid. En verder wens ik u prettige feestdagen.

Buitenhof, 23 december 2007

Verplichte boetes

Invallen

Laatst fietste ik naar huis. Geen vermeldenswaardige gebeurtenis, maar niet ver van mijn eindbestemming stond een auto langs de weg, die door een agent was aangehouden.

De aangehouden auto was onze eigen auto was en de vrouw achter het stuur van de aangehouden auto was mijn eigen vrouw. Voorzichtig – je weet maar nooit – kwam ik naderbij. Het ging om een controle van autopapieren en mijn vrouw had die papieren niet bij zich. lees verder

Waar slaat dat op?

Beweringen en bewijzen

Vorige week presenteerde de IKON de website bijbelenkoran.nl, waarop de bezoeker beide heilige boeken “tot op de letter” met elkaar kan vergelijken. Martin Fröberg, directeur van de IKON, was uiteraard trots op zijn geesteskind en aan de hand ervan had hij al verschillende conclusies getrokken. Een daarvan luidde: “De Bijbel kent wraakzuchtige passages en de Koran lijkt soms wat milder”. Als bewijs voor deze stelling droeg Fröberg het argument aan dat het woord “slaan” in de Bijbel 69 keer voorkomt en in Koran slechts 9 keer.

Zuiver rekenkundig is de Bijbel bijna acht keer zo agressief als de Koran, dus waar hebben al die islamcritici het eigenlijk over? Inzake kwesties van geloof en multiculturaliteit zijn grote groepen altijd onmiddellijk bereid elkaar na te praten, en dus kreeg Fröberg veel bijval… lees verder

Schaamte en boete

Boeken etc

Leeftocht
Adriaan van Dis
Uitgeverij: Augustus
Sterren: * * *

Een van de kenmerkende eigenschappen van Adriaan van Dis bestaat uit het bezit van schuld- en schaamtegevoelens. Als Van Dis bijvoorbeeld tijdens verre reizen stuit op maatschappelijke onrechtvaardigheden is hij meteen geneigd om daar schuld- of schaamtegevoelens over te hebben. Die gevoelens kunnen alles betreffen. Ziet hij hongerende mensen dan wordt hij overvallen door het schuldgevoel een westerling te zijn. Hoort hij woord apartheid, dan voelt hij de schaamte van het Nederlanderschap. De wereld is onvolmaakt en daardoor liggen schuld- en schaamtegevoelens bij Van Dis altijd en overal op de loer. lees verder

De eindeloze opfrisbeurt

Columns

Als trouwe krantenlezer, en vooral ook als een man van gewoonten, ervaar ik elke poging om het uiterlijk van de dagbladen te vernieuwen als een onheilstijding. Toegegeven, ik heb het niet wetenschappelijk onderzocht, maar mijn indruk is dat tussen 1960 en 2000 aan het uiterlijk van kranten nauwelijks is gesleuteld. Er waren natuurlijk wel veranderingen, maar die werden zo geleidelijk mogelijk doorgevoerd om de abonnees niet voor het hoofd te stoten. lees verder

Van Krimpen een held van deze tijd

Beweringen en bewijzen

Tussen 1945 en 1986 heeft de BKR bestaan, een financiële regeling voor beeldende kunstenaars, die moeite hadden rond te komen. Nog jaren later zat de staat opgescheept met depots, vol kunst die niemand aan zijn muur wilde hangen. Zelf heb ik een levendige herinnering aan een bevriende kunstenaar, die uit het raam wilde springen omdat hij was afgewezen door een BKR-commissie. Hij maakte fijne Dick Ket-achtige schilderijen en hij had te horen gekregen dat zijn kunst “niet vernieuwend en provocatief” was.

Dat waren toen de criteria. Mijn vriend hebben wij van het raam weten weg te praten, en daarna is hij in de reclame gegaan. lees verder

The house of broken dreams

Boeken etc

In Ierland
Sarah Hart, uit Engels vertaald door Reineke Hollander
Uitgeverij: Prometheus
Sterren: * * *

Wie op Google de naam Sarah Hart intikt, komt terecht bij een christelijke zangeres van Amerikaanse makelij. Wie op de Nederlandse Google de naam Sarah Hart intikt, komt niet alleen terecht bij een christelijke zangeres van Amerikaanse makelij, maar ook bij een vrouwelijke schrijver van Engelse afkomst, die in Ierland heeft gewoond, daarna naar Parijs is verhuisd, alwaar zij Rudy Kousbroek heeft ontmoet, met wie zij vervolgens is getrouwd en met zij ook al weer jaren in Leiden woont. lees verder

Zinvol sneuvelend de toekomst tegemoet

Columns

In zijn nieuwe boek Leeftocht schrijft Adriaan van Dis dat hem tijdens de militaire keuring werd gevraagd of hij misschien bij de landmacht wilde. Nee, dat wilde hij niet. Jammer nou, waarom dan niet? Omdat hij die uniformen zo lelijk zijn, antwoordde Van Dis. En de uniformen van de luchtmacht of de marine? lees verder

La mentalité de VOC, messieurs!

Invallen

Van oudsher is de Nederlandse identiteit uitgedragen door de koopman en de dominee. Vaak deden zij hun zegenend werk hand in hand. Met de dominee in dit VU-kabinet zit het wel goed.

De ministers reizen door het land om de jeugd van het roken, drinken en gokken af te houden. Ook staat homoseksualiteit weer op de agenda, omdat de dominees weer hebben ontdekt dat deze aberratie niet door God op prijs wordt gesteld. lees verder

Balkenende kent zijn klassieken niet

Buitenhof

Tijdens een toespraak van premier Balkenende voor de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, heeft zich een klein incident voorgedaan, zo lees ik in Trouw. Terwijl onze minister-president aan het praten was, fluisterde Koningin Beatrix even iets in het oor van WRR-voorzitter Wim van de Donk. Niet iets om lang bij stil te staan, maar Balkenende onderbrak zijn rede en vroeg als een leraar voor de klas wat daar zojuist was gezegd.

En zonder het antwoord af te wachten zei de premier tot het staatshoofd: “Want ook voor alles wat u nu zegt draag ik de ministeriële verantwoordelijkheid”.

Die opmerking, natuurlijk als grapje bedoeld, was eigenlijk niets anders dan een vertoon van macht. Trouw sprak van “een pesterijtje” en in elk geval was Majesteit not amused.

Dat onze premier worstelt met staatskundige verhoudingen zodra het koningshuis in het geding komt, is al eerder gebleken toen hij Maxima liet bungelen, nadat zij kritiek had gekregen op haar uitspraak dat de Nederlandse identiteit niet bestaat.
En vorige week kwam opnieuw aan het licht dat Balkenende met weinig inzicht en egards de koninklijke zaken behartigt.

Afgelopen woensdag liet Beatrix via de Rijksvoorlichtingsdienst weten dat dit boek – Ooggetuigen van de koningen van Nederland 1813-1890 – “een eenzijdig beeld” geeft van haar voorvaderen Willem I, II en III. In dit boek vertellen ooggetuigenverklaringen hoe dictatoriaal de Nederlandse koningen waren, dat zij last hadden van gekte of gechanteerd werden vanwege hun homoseksuele neigingen. Onze koningen waren geen heilige boontjes, maar echte mensen met menselijke tekortkomingen.

Bovendien had Beatrix zelf de twee auteurs, Dorine Hermans en Daniela Hooghiemstra, toegang gegeven tot het Koninklijk Huisarchief en was het resultaat van hun naspeuringen goedgekeurd door de hooggeleerden Jan Bank, Hans Bornewasser en Niek van Sas – drie historici van naam.

Aanvankelijk werd verklaard dat het staatshoofd slechts haar privé-mening over de eenzijdigheid van het boek had geuit. Het lijkt echter niet passend om voor de verspreiding van privé-meningen een staatsinstelling als de RVD te gebruiken. Als de Koningin inderdaad het recht heeft privé-meningen openbaar te maken, dan had zij net als iedere privé-burger een ingezonden brief kunnen schrijven.

Maar het werd het nog gekker, toen Balkenende in Het gesprek met de Minister-president liet weten dat ook hij dat boek eenzijdig vond, een mening die – zo zei hij – werd onderschreven door Fred Lammers.

Who the hell is Fred Lammers?

Fred Lammers is een gepensioneerde journalist die ook over het Koningshuis schrijft en die dus een concurrent is van Dorine Hermans en Daniela Hooghiemstra. U moet zich voorstellen dat A.F.Th. van der Heijden de staatssprijs der Nederlandse Letteren krijgt en dat premier Balkenende vervolgens bij Arnon Grunberg gaat informeren of dat wel een goede keus is.

Reeds in 1862 heeft Thorbecke in een Kamerdebat verklaard dat “de regering geen oordelaar is van kunst en wetenschap”. Het is beschamend dat zoiets bijna 150 jaar later nog aan Nederlandse premier moet worden uitgelegd.

Helaas is ook Beatrix zelf verantwoordelijk. Als het staatshoofd mag bepalen wie toegang krijgt tot het Koninklijk Archief en wie niet – dus wel de historicus Cees Fasseur, maar niet de historicus Lambert Giebels – is er sprake van willekeur en valt er ook niets wetenschappelijk te controleren en te kritiseren.

Natuurlijk is het privé-archief van Beatrix en van haar familie, maar het zijn wel onze koningen.

En het is onze geschiedenis.

Buitenhof, 2 december 2007

Geert Mak houdt van de boven én de onderkant

Beweringen en bewijzen

Geert Mak is een benijdenswaardig mens. Hij schrijft interessante boeken die enorme oplagen halen en hij presenteert zijn eigen televisieserie, waarmee hij definitief de status van Grote Denker heeft bereikt. Geert is niet alleen geliefd bij het Grote Publiek, hij verkeert ook tussen de Groten der Aarde. Hij moet inmiddels behoorlijk vermogend zijn, al laat hij daar als een echte Hollander weinig van merken. Hij is een bescheiden mens, die er een eenvoudige levensstijl op na houdt. Zo willen wij het graag zien.

Gewaardeerd, beroemd en rijk, wat wil je nog meer? Ik gun Mak zijn succes van harte, maar ik ben ook een tikje jaloers. Wat hij doet, wil ik ook. Maar hoe heeft hij het hem geflikt?

lees verder

Schrijven volgens een vast recept

Boeken etc

Nieuw-Lelievelt
Robert Anker
Uitgeverij: Podium
Sterren: * *

Bij het schrijven van zijn roman Nieuw-Lelievelt heeft Robert Anker gebruik gemaakt van een beproefd recept: men neme een geschiedenisboekje, men kieze daaruit een bepaald tijdvak, zoeke daarbij de belangrijkste historische gebeurtenissen, en voege daar vervolgens een geschikte hoofdpersoon aan toe. Het geheel late men dan inkoken, giete er nog een filosofisch sausje over heen en klaar is kees. Vergeet niet het zaakje keurig op te dienen en uit te serveren.

Helaas smaakte het deze keer nergens naar. lees verder

Van Martin Ros tot Knevel en Youp

Columns

Er was deze week zo veel klein medianieuws dat ik een overzichtje heb gemaakt:

1. Als Martin Ros bij de TROS-Nieuwsshow was ontslagen vanwege zijn oeverloze gekwek en vanwege zijn vele fouten, dan had niemand daar iets van kunnen zeggen. Als Martin Ros was ontslagen vanwege zijn mensonterende reclames voor Interpolis, dan had de TROS mijn zegen gekregen. lees verder

Bestaan er vrouwelijke opinies?

Columns

Hoewel ik typisch een vaderskind ben, heb ik het grootse deel van mijn leven temidden van vrouwen doorgebracht. Ik ben een keer eerder getrouwd geweest en ik heb een dochter van 25. Voor mijn dertigste was het anders, maar ik verkeer veel liever in het gezelschap van vrouwen. Zodra vrouwen mij omringen bloei ik op en ben ik in staat een heel scala van rollen te spelen. Van held tot sukkel, van jaloerse minnaar tot liefhebbende echtgenoot, van opgewonden prater tot vervaarlijke zwijger, ik ben het allemaal. lees verder